Kom vandaag langs!
Mbatia en ik gaan de producten uit Kenia promoten in Oud-West!
Wat: Afrikaanse Zimmerende (Autovrije) Zondag
Wanneer: Zondag 20 september 2009
Waar: Zimmerterrein, rondom Buurtcentrum De Havelaar - Douwes Dekkerstraat (om de hoek bij de Clerqstraat, Oud-West)
Deze dag staat in het teken van ‘Bewegen op Afrikaanse Ritmes’. U kunt genieten van een afwisselend programma met veel Afrikaanse muziek. Een primeur is het optreden van jonge artiesten uit Oost Afrika die thans in Nederland op toernee zijn om hun eerste CD te promoten.
Tevens is er gelegenheid om mee te doen aan een workshop Afrikaanse dans of leuke prijzen te winnen bij de Afrikaanse danswedstrijd. Het Why Not Circus verzorgt een voorstelling en biedt de mogelijkheid om te experimenten met circusattributen. Of ga Afrikaanse maskers of amuletten van speksteen maken! Aansluitend is in september en oktober een expositie te bezichtigen van diverse Afrikaanse kunstenaars in de raadszaal van stadsdeelkantoor Oudwest, Kwakerstraat 3.
De markt met ambachtelijke (biologische, culinaire en culturele) producten is van 11.00 uur tot 18.00 uur.
Programma:
12.00 uur Opening New East African Sounds
13.00 uur Workshop Body Percussion door Djembe Defi
14.00 uur Optreden Why Not Circus
14.30 uur Optreden Africa 2000 – Afrikaanse muziekmix
15.00 uur Workshop waterkalebas spelen door Djembe Defi
15.30 uur Optreden Mousse Drame uit Senegal
16.30 uur Workshop Afrikaanse dans ism Afrika Centrale en Mousse Drame
17.30 uur Optreden Smiles Makama uit Zuid-Afrika
18.00 uur Afrikaanse Danswedstrijd en African Disco
20 sep 2009
6 mei 2009
Voorproefje Afrikaanse Artikelen
In mijn nieuwsbrief en op de website heb ik het al meerdere malen gehad over de Afrikaanse artikelen die we graag willen gaan verkopen om de makers te promoten. Het plan om is om aan kleine cadeauwinkels te leveren en om een kleine webshop op te zetten. Het project staat nog in de kinderschoenen, maar hierbij alvast een voorproefje van de handgemaakte artikelen die we willen gaan verkopen.
Sieraden van zelfgemaakte en gerecylede materialen - Handgemaakte accessoires van suede - Kinderartikelen van textiel en suede - Oost-Afrikaanse Doeken
Tips & Advies over afzetmogelijkheden zijn van harte welkom!!
Tips & Advies over afzetmogelijkheden zijn van harte welkom!!
CMC NIEUWSBRIEF NO. 6 (SLOT)
Hallo allemaal,Na tweeënhalf jaar in Kenia te hebben gewoond en gewerkt, ben ik toe aan mijn zesde en tevens laatste nieuwsbrief. Aangezien ik mijn laatste momenten in Kenia liever niet teveel achter de computer doorbracht, rond ik deze nieuwsbrief af terwijl ik alweer twee weken terug ben in Nederland. In deze nieuwsbrief blik ik terug op mijn laatste weken en beschrijf ik dingen die me zijn bijgebleven als typisch Keniaans. Ook enkele foto’s, want beelden zeggen nu eenmaal meer dan woorden.
Bedankt voor het trouwe lezen van mijn nieuwsbrieven. Voor de laatste keer kan ik zeggen: veel leesplezier!
Microkrediet
In de maand februari heb ik de tijd genomen om het fenomeen microkrediet, wat erg hip is geworden door de betrokkenheid van Maxima, beter te leren begrijpen. Door deze ‘meeloopstage’ heb ik gezien hoe mensen, vooral vrouwen, actief zijn op het gebied van sparen en hoe zij kleine projecten opzetten met behulp van leningen.
In Kenia zijn er veel banken die leningen verstrekken aan ondernemers. Omdat de meeste banken het platteland niet bereiken, heeft Saint Martin een programma in het leven geroepen om de kwetsbaarste mensen naast sociale hulp ook financiële hulp te bieden: het Community Programme for Savings and Micro-credit.
Na het aflopen van mijn werkzaamheden bij Marleen Crafts, heb ik in februari en maart meegelopen met de medewerkers van dit programma. ‘Meelopen’ houdt in dit geval in: op reis achter in de Landrover over stoffige, hobbelige zandweggetjes om in de kleinste dorpjes vergaderingen bij te wonen van groepen. Het programma ondersteunt ongeveer 30 groepen van 10 tot 20 mensen, die zijn begonnen als supportgroepen (voor mensen met HIV/AIDS, ouders van gehandicapte kinderen, ouders van kansarme kinderen en mensen met verhoogd risico op geweld), maar die zich inmiddels ook bezighouden met sparen en lenen.
Het was voor mij interessant te merken dat Kenianen zelf veel structuren hebben opgezet om spaarpotjes te creëren en om hun sociale zekerheid te regelen bij gebrek aan bank- en verzekeringsfaciliteiten op het platteland. Mensen starten groepen waarin zij elkaar ondersteunen en waarin de druk hoger ligt om daadwerkelijk geld opzij te zetten. Dit groepsgevoel past dan ook goed binnen de Keniaanse cultuur. Saint Martin heeft vooral een faciliterende rol door te stimuleren dat de groepen formeler worden door het aanstellen van een bestuur en het maken van een constitutie met huisregels voor sparen en het bieden van noodhulp. Daarnaast biedt Saint Martin leningen aan tegen een voordelige rente en met een relatief lange aflostijd. Het gaat hier om bedragen van tussen de 50 en 200 Euro. Deze microleningen worden vooral gebruikt om kleine agrarische projecten te financieren. Zo koopt men zaden om bonen te planten of koopt men kippen, geiten of een koe. Een enkeling start een buurtwinkeltje.
Ter ondersteuning geeft het programma trainingen op het gebied van ondernemerschap. De trainingen zijn erop gericht mensen te leren plannen en mensen van het nut van simpele administratie te overtuigen. Veel mensen zijn gewend aan het eind van de dag hun geld te tellen, dat is hun winst. Als er al een boekhouding bestaat, is de informatie vaak verouderd of incompleet. Zo ontmoette ik een vrouw die al twee jaar lang een winkeltje had en al die tijd braaf haar inkomsten bijhield in een schriftje. Ze had de gewoonte niet de kostprijs, maar meteen de winst per product te noteren. Zo schrijft zij niet op dat een ei haar 5 cent kost, maar alleen dat het ei haar 2 cent winst oplevert, omdat zij het voor 7 cent verkoopt. Ik probeerde haar uit te leggen dat de winst op papier dan waarschijnlijk hoger is dan de winst in haar hand. Want welke winst blijft er nog over van verrotte tomaten of overrijpe bananen die ze aan haar kinderen weggeeft? Waarschijnlijk heeft ze weinig met mijn goedbedoelde advies gedaan. Voor haar werkte haar systeem en was het compleet genoeg!
Het was mooi om tijdens deze ervaring te zien dat bedrijfjes, hoe klein ook, uiteindelijk wat winst opleveren, waardoor vrouwen net dat beetje extra verdienen om kleren te kopen of hun kinderen naar school te sturen.
Foto’s: simpele boekhouding (links), handel in gedroogde bonen en maïs (rechts)
Dat kan alleen maar in Kenia
In Kenia werken en wonen betekent dat je elke dag wel iets meemaakt dat je verbaast en waarvan je denk: dat kan ook alleen maar hier gebeuren! In dit stuk beschrijf ik enkele zaken die voor mij typisch Keniaans zijn en die ik daarom waarschijnlijk ook het meest ga missen.
Typisch Keniaans…
In Kenia zijn er veel banken die leningen verstrekken aan ondernemers. Omdat de meeste banken het platteland niet bereiken, heeft Saint Martin een programma in het leven geroepen om de kwetsbaarste mensen naast sociale hulp ook financiële hulp te bieden: het Community Programme for Savings and Micro-credit.
Na het aflopen van mijn werkzaamheden bij Marleen Crafts, heb ik in februari en maart meegelopen met de medewerkers van dit programma. ‘Meelopen’ houdt in dit geval in: op reis achter in de Landrover over stoffige, hobbelige zandweggetjes om in de kleinste dorpjes vergaderingen bij te wonen van groepen. Het programma ondersteunt ongeveer 30 groepen van 10 tot 20 mensen, die zijn begonnen als supportgroepen (voor mensen met HIV/AIDS, ouders van gehandicapte kinderen, ouders van kansarme kinderen en mensen met verhoogd risico op geweld), maar die zich inmiddels ook bezighouden met sparen en lenen.
Het was voor mij interessant te merken dat Kenianen zelf veel structuren hebben opgezet om spaarpotjes te creëren en om hun sociale zekerheid te regelen bij gebrek aan bank- en verzekeringsfaciliteiten op het platteland. Mensen starten groepen waarin zij elkaar ondersteunen en waarin de druk hoger ligt om daadwerkelijk geld opzij te zetten. Dit groepsgevoel past dan ook goed binnen de Keniaanse cultuur. Saint Martin heeft vooral een faciliterende rol door te stimuleren dat de groepen formeler worden door het aanstellen van een bestuur en het maken van een constitutie met huisregels voor sparen en het bieden van noodhulp. Daarnaast biedt Saint Martin leningen aan tegen een voordelige rente en met een relatief lange aflostijd. Het gaat hier om bedragen van tussen de 50 en 200 Euro. Deze microleningen worden vooral gebruikt om kleine agrarische projecten te financieren. Zo koopt men zaden om bonen te planten of koopt men kippen, geiten of een koe. Een enkeling start een buurtwinkeltje.
Ter ondersteuning geeft het programma trainingen op het gebied van ondernemerschap. De trainingen zijn erop gericht mensen te leren plannen en mensen van het nut van simpele administratie te overtuigen. Veel mensen zijn gewend aan het eind van de dag hun geld te tellen, dat is hun winst. Als er al een boekhouding bestaat, is de informatie vaak verouderd of incompleet. Zo ontmoette ik een vrouw die al twee jaar lang een winkeltje had en al die tijd braaf haar inkomsten bijhield in een schriftje. Ze had de gewoonte niet de kostprijs, maar meteen de winst per product te noteren. Zo schrijft zij niet op dat een ei haar 5 cent kost, maar alleen dat het ei haar 2 cent winst oplevert, omdat zij het voor 7 cent verkoopt. Ik probeerde haar uit te leggen dat de winst op papier dan waarschijnlijk hoger is dan de winst in haar hand. Want welke winst blijft er nog over van verrotte tomaten of overrijpe bananen die ze aan haar kinderen weggeeft? Waarschijnlijk heeft ze weinig met mijn goedbedoelde advies gedaan. Voor haar werkte haar systeem en was het compleet genoeg!
Het was mooi om tijdens deze ervaring te zien dat bedrijfjes, hoe klein ook, uiteindelijk wat winst opleveren, waardoor vrouwen net dat beetje extra verdienen om kleren te kopen of hun kinderen naar school te sturen.
Foto’s: simpele boekhouding (links), handel in gedroogde bonen en maïs (rechts)
Dat kan alleen maar in Kenia
In Kenia werken en wonen betekent dat je elke dag wel iets meemaakt dat je verbaast en waarvan je denk: dat kan ook alleen maar hier gebeuren! In dit stuk beschrijf ik enkele zaken die voor mij typisch Keniaans zijn en die ik daarom waarschijnlijk ook het meest ga missen.
Typisch Keniaans…
- Als je onaangekondigd op bezoek gaat, wordt er altijd iets te eten geserveerd.
- En als je onverwacht een extra gast meeneemt, is dat een extra zegen.
- Bij feestelijke gelegenheden wordt er een geit geslacht en geroosterd die je met z’n allen met je handen opeet.
- Mensen dansen altijd en overal als er maar muziek is (dus zonder eerst in te drinken!).
- En dansen is van alle leeftijden, kleuter of oma, de heupen zitten even los!
- Een saaie ‘zitverjaardag’ is binnen vijf minuten getransformeerd tot een dansfeest zodra de muziek aan wordt gezet.
- Er is geen haast in Afrika. Als je iemand tegenkomt, schudt je elkaar de hand en vraag je hoe het met de persoon en zijn familie gaat.
- Pessimisme bestaat niet. Iemand wordt altijd beter, hoe ziek de persoon ook is. Alles komt altijd goed, welke obstakels er ook zijn. Negatieve gedachten worden niet uitgesproken, want dat voorspelt onheil.
- Als je iemand vraagt hoe ver het nog lopen is, wordt er steevast geantwoord: “It is right here”. (Dit betekent dat je nog rustig een uur kan lopen voordat je er bent).
- Als iemand een afspraak maakt, is dit in de hoop dat dat gaat gebeuren. Er kan natuurlijk nog van alles tussenkomen, waardoor de afspraak niet nagekomen wordt…
- Wat is recht? De timmerman hangt rustig boekenplanken aan de muur, waarop een boek nog niet rechtop blijft staan.
- Wat is mooi? Bloemetjes, ruitjes en streepjes combineren toch heel goed met elkaar?
- Baby’s zijn niet lastig, ze gaan overal mee naartoe met een doek op de rug van mama vastgebonden.
- Het is heel normaal dat mensen tijdens vergaderingen met hun ogen dicht zitten. In slaap vallen kan en mag in principe overal en altijd.
- Gaten in de weg is de norm. Ook ezels en koeien kunnen altijd oversteken.
- Geiten grazen overal waar er groen te vinden is, of dit nu op het platteland of op een vuilnisbelt of grasveldje in een stad is.
- Er bestaan geen vaste prijzen in Kenia. De prijs hangt af van hoe de klant overkomt, van hoeveel de verkoper op dat moment nodig heeft en natuurlijk van zijn humeur.
- Het is niet noodzakelijk dat restaurants serveren wat er op de menukaart staat. Het is verstandig eerst te informeren naar het aanbod van die dag of in ieder geval een top-5 te maken. Negen van de tien keer is je eerste keus er die dag namelijk toevallig niet.
- Wilde dieren zijn in Kenia geen uitzondering. Apen, nijlpaarden, olifanten en zelfs luipaarden wonen om de hoek en maken af en toe een wandeling door de woonwijken. (Ja, ook door mijn straat!)
- De adembenemende, uitgestrekte natuur in Kenia is op veel plekken nog geheel onaangetast en onvoorstelbaar mooi.
- En zo kan ik nog wel pagina’s lang doorgaan, maar ik zou zeggen: Je moet het gewoon een keer zelf ervaren!
Foto: De uitgestrekte natuur van KeniaNog veel te verbeteren
Hiernaast heb ik natuurlijk veel geleerd over de Keniaanse cultuur, de sociaal-economische verhoudingen en de Keniaanse politiek. Veel zaken zijn niet altijd makkelijk te begrijpen voor een geboren en getogen Nederlander.
Zo is…
- het onderwijssysteem erop gericht kinderen te laten reproduceren. Kinderen moeten herhalen wat de leraar zegt en allerlei informatie in hun hoofd stampen. Er wordt de kinderen niet geleerd kritisch na te denken en vragen te stellen. Kinderen behoren zich te gedragen of anders kunnen ze een pak slaag verwachten.
- het basisonderwijs sinds 2004 gratis. Het was een mooi idee van de huidige regering om ook gratis middelbaar onderwijs te introduceren. Helaas hebben de scholen in 2009 nog steeds geen overheidssubsidie ontvangen, waardoor veel overvolle scholen in financiële moeilijkheden verkeren. - de kwaliteit van de gezondheidszorg afhankelijk van of je wel of geen geld hebt. Bij de publieke ziekenhuizen zijn wachtrijen van een dag niet ongebruikelijk. De meeste artsen zijn in dienst van privé-ziekenhuizen waar zij veel meer kunnen verdienen. Of artsen hebben naast hun baan in het publieke ziekenhuis nog een eigen praktijk, waardoor zij nauwelijks in het ziekenhuis te vinden zijn.
- zowel water als elektriciteit geen basisvoorziening in Kenia. Hoewel sommige gebieden helemaal geen voorzieningen hebben, zijn veel ontwikkelde plaatsen wel van deze faciliteiten voorzien, maar helaas is ook daar geen 100% garantie. Als het niet regent, is er niet genoeg water om de gehele bevolking te voorzien. Als het te hard regent, begeeft het elektriciteitsnetwerk het op veel plekken. En als er geen elektriciteit is, stoppen de waterpompen ermee, waardoor er dan weer geen water is.
- een rechtvaardig rechtssysteem in Kenia afwezig. Politie staat overal langs de weg opgesteld. Helaas staan zij er meer om er zelf financieel beter van te worden dan om de maatschappij beter of veiliger te maken. Chauffeurs maken er dan ook een gewoonte van om 50 shilling in hun rijbewijs te stoppen voor het geval ze door de politie worden aangehouden.
- de corruptie helaas niet alleen aanwezig onder de verkeerspolitie, maar ook bij politie op hogere posten, advocaten, aanklagers, rechters, gevangenismedewerkers, ondernemers, politici, etc. Het is niet zo gek dat mensen in alle lagen van de bevolking het voorbeeld volgen van de politieke leiders, die er zelf vooral mee bezig zijn financieel beter te worden van een termijn in het kabinet.
- deze lijst is natuurlijk nog lang niet compleet, maar het geeft een beeld van de dagelijkse problematiek waarmee veel Kenianen mee te kampen hebben. Kortom, er is nog genoeg te doen en te verbeteren in Kenia.
Eind januari is mijn contract bij Marleen Crafts officieel afgelopen. Ik heb mijn activiteiten overgedragen aan de nieuwe Italiaanse manager. Zij zal dit jaar nog leiding geven aan de winkel en werkplaatsen, waarna het project waarschijnlijk wordt overgedragen aan een Keniaanse. Ik hoop dat de computersystemen, procedures en klantennetwerken die ik heb opgezet, kunnen blijven voortbestaan. Ik hoop dat het project succesvol blijft, vooral voor de medewerkers van de werkplaatsen. Ik heb me er in ieder geval altijd met veel plezier ingezet.
In mijn laatste weken heb ik nog een donatie kunnen besteden van Vrouwen van NU, gecombineerd met giften van vrienden en bekenden. Dit bedrag heb ik ingezet voor het tehuis voor HIV/AIDS-wezen: Talitha Kum. Er is een start gemaakt voor een kinderbibliotheek door boekenkasten en Engelse kinderboeken aan te schaffen. Daarnaast is er een computer gekocht waarmee de kinderen nu spelletjes kunnen spelen en oefeningen kunnen doen. Ook hebben we voor alle kinderen dezelfde kleding gekocht, waardoor zij nu in uniform kunnen verschijnen bij speciale gelegenheden, zoals tijdens de video die zij onlangs hebben opgenomen. Ik vond het heel leuk om iets voor de kinderen te betekenen en om te zien hoe zij genieten van de nieuwe lees- en computeractiviteiten.
Mijn afscheid van Kenia is gepaard gegaan met veel afscheidsfeestjes en veel laatste bezoekjes. Ik heb afscheid moeten nemen van Saint Martin, de werkplaatsen, de winkel, de kinderen, vrienden en de familie van Mbatia en natuurlijk Mbatia. Hoewel de meeste gelegenheden gezellig waren, waren mijn gevoelens erg dubbel. Tranen kon ik niet altijd tegenhouden. Het is toch heel wat om een punt achter deze mooie periode in mijn leven te zetten.
In Nederland ga ik onderzoeken of het mogelijk is een handeltje op te zetten in de producten die ik in Kenia heb verkocht. Ik zou het leuk vinden om op deze manier de makers te blijven ondersteunen en contacten met Kenia te onderhouden. Nadat ik een beetje gesetteld ben, hoop ik hier serieuzer werk van te maken. Het idee is om aan cadeauwinkels te leveren en eventueel een webwinkel te starten. Ik heb proefexemplaren van kinderartikelen, sieraden en leren accessoires meegenomen om de markt mee te testen. Tips en ideeën zijn altijd welkom!
De administratieve rompslomp van het vestigen in Nederland viel me nog een beetje tegen. Veel telefoontjes, veel documenten opsturen en veel tegenstrijdige informatie. Uiteindelijk mag ik me weer Nederlandse inwoner noemen, ben ik weer verzekerd en sta ik (bijna) ingeschreven bij het UWV. Welkom in Nederland!
Ik ben begonnen me te oriënteren op de Nederlandse arbeidsmarkt. Het liefst ga ik verder in de ontwikkelingssector, omdat ik graag de connectie met ontwikkelingsprojecten wil houden. Helaas ben ik niet de enige die op dit moment op zoek is naar een baan. Ik ben nu druk bezig met sollicitaties naar diverse functies op het gebied van project management, ondersteuning van kleine ondernemingen en microfinanciering. Ondertussen is Mbatia aan het afwachten of hij een beurs kan bemachtigen voor een Master studie in Nederland. We hopen dat hij één van de gelukkigen wordt, zodat hij over enkele maanden ook deze kant op kan komen.
Op de laatste pagina staan nog enkele foto’s om mijn werkzaamheden in Kenia te illustreren. Voor nu geniet ik van het lentezonnetje, van het weerzien met familie en vrienden en de bruine boterham met kaas. De tijd zal leren wat de toekomst voor mij in petto heeft!
Foto’s: de kinderen van het weeshuis in de kinderbibliotheek en computerzaal
6 mrt 2009
De laatste loodjes wegen het zwaarst?
Eind januari is mijn contract bij Saint Martin officieel afgelopen. Dit betekent niet dat ik sindsdien vakantie aan het vieren ben. Gek genoeg ben ik nog steeds elke dag druk in de weer. Waarschijnlijk juist omdat ik me realiseer dat de laatste weken zijn aangebroken en dat ik nog even dit wil zien, nog een keer dat wil doen en zeker nog even die dingen wil kopen!
In de afgelopen weken heb ik nog wat ervaring opgedaan in één van de programma’s van Saint Martin: Savings and Micro-Credit. Zo ben ik meer te weten gekomen over hoe de mensen, vooral vrouwen, actief zijn op het gebied van sparen in groepen. Interessant om te zien wat voor structuren mensen hier zelf hebben opgezet om een spaarpotje te creëren en hun sociale zekerheid te regelen bij gebrek aan een bank in de buurt. Daarbij speelt Saint Martin een faciliterende rol door de groepsprocessen te formaliseren en door leningen aan te bieden tegen een voordelige rente. Deze micro-leningen worden vooral gebruikt om kleine landbouw- en veeteeltprojecten te financieren. De meeste mensen gebruiken de lening voor de aankoop van zaden of dieren, zoals kippen, geiten of koeien. Een enkeling begint een winkeltje met dit startkapitaal.
Verder ben ik aan het onderzoeken of (en hoe) het mogelijk is in Nederland een handeltje op te zetten in de producten die ik hier in de afgelopen tweeënhalf jaar heb gepromoot en verkocht. Ik zou het erg leuk vinden om op deze manier de makers te blijven ondersteunen en contacten met Kenia te onderhouden. Natuurlijk is het wel de bedoeling dat alle inspanning ook iets oplevert, dus ik ben erg benieuwd hoe het zal gaan lopen. Voorlopig neem ik een aantal proefexemplaren mee naar huis om daarmee de markt serieuzer te testen en eventueel bestellingen te doen. De producten met de beste kansen lijken voorlopig de kinderproducten, sieraden en kleine leren accessoires. Jullie zullen het zien als ik straks terug ben!
Ik ben begonnen met me te oriënteren op de Nederlandse arbeidsmarkt. Voorlopig valt dat nog niet mee. Hoewel er wel vacatures zijn die me aanspreken, lijken er ook wel minstens tientallen anderen hetzelfde over te denken. En dan moet je maar hopen dat je net aan de juiste eisen voldoet. Ondertussen is ook Mbatia druk bezig met het solliciteren naar beurzen voor een Masters studie. Eerlijk gezegd zijn die sollicitaties nog veel ingewikkelder dan die van mij en nemen die nog meer tijd in beslag. We hopen dat hij één van de gelukkigen wordt, want een studie voor buitenlandse studenten in Nederland is niet te betalen.
Naast al deze serieuze zaken, is ook de tijd van afscheidsfeestjes en bezoekjes aangebroken. Op Saint Martin heb ik eind januari al officieel afscheid genomen van mijn collega’s en de mensen van de werkplaats. Dit laatste heb ik het afgelopen weekend nog eens dunnetjes op informele wijze over gedaan met de mensen van Marleen Crafts. Het werd een gezellige avond met geroosterd geitenvlees, Tusker en dansende Kenianen in de huiskamer. Binnenkort volgt er nog een afscheidsfeest voor overige Saint Martin collega’s en daarna nog één met de familie van Mbatia.
Afgelopen maand heb ik er ook voor gezorgd dat ik mijn topografische kennis van Kenya nog meer uitgebreid heb door een reisje door Eastern Kenya te maken. Met de kleine 25 jaar oude Toyota Starlet hebben we verschillende plaatsen aangedaan, waaronder Nanyuki, Nyeri, Embu en Meru. Een leuke autotocht door een zeer groen en productief Kenya, veel groener dan Nyahururu. Voor mensen die dachten dat Nyahururu altijd groen was, omdat zij in 2007 hier op bezoek waren; dit blijkt toch niet waar te zijn! Het is dit jaar droger dan ooit, het heeft al maanden niet geregend. In plaats van modder is er nu stof. Het klimaat lijkt van het ene naar het andere extreem te gaan.
Helaas is op de valreep ook nog mijn lievelingshond Ratje overleden. Ze was (weer eens) zwanger en heeft complicaties gekregen tijdens de bevalling. In Kenya had niemand hier ooit van gehoord. Twee dierenartsen zijn erbij gekomen, maar hadden dit beiden nog nooit meegemaakt. Twee, van de waarschijnlijk 8 tot 10, puppies zijn eruit gekomen, maar de rest is in de baarmoeder gestorven. Er zat niet anders op dan de hond in te laten slapen. En dit voor een hond die gevechten met luipaarden en bavianen heeft overleefd. Veel liever had ik haar levendig en dapper als ze was achtergelaten, maar helaas was het nu eenmaal zo. De andere hond heeft inmiddels begrepen dat ze alleen over is en heeft nu veel meer aandacht nodig. Gelukkig heeft ze de afleiding van tien puppies (9 van haarzelf en 1 van Ratje die het overleefd had) die ze moet verzorgen.
In de komende weken nog even de laatste dingetjes. Het opruimen, wegdoen en verkopen van spullen is al begonnen. De auto is helaas al weg. Over twee weken worden mijn spullen opgestuurd per luchtpost en daarna volg ik snel zelf. Mijn ticket heb ik nog niet geboekt, maar ik ben van plan in maart nog naar huis te komen. Tot die tijd geniet ik nog volop van het weer, de natuur, de kinderen, mijn vrienden en collega’s. Het zal niet makkelijk worden om straks na tweeënhalf jaar gedag te zeggen. Maar ik denk hier zeker nog wel eens terug te komen. Voor nu: tot snel!
Veel liefs, Annelies
In de afgelopen weken heb ik nog wat ervaring opgedaan in één van de programma’s van Saint Martin: Savings and Micro-Credit. Zo ben ik meer te weten gekomen over hoe de mensen, vooral vrouwen, actief zijn op het gebied van sparen in groepen. Interessant om te zien wat voor structuren mensen hier zelf hebben opgezet om een spaarpotje te creëren en hun sociale zekerheid te regelen bij gebrek aan een bank in de buurt. Daarbij speelt Saint Martin een faciliterende rol door de groepsprocessen te formaliseren en door leningen aan te bieden tegen een voordelige rente. Deze micro-leningen worden vooral gebruikt om kleine landbouw- en veeteeltprojecten te financieren. De meeste mensen gebruiken de lening voor de aankoop van zaden of dieren, zoals kippen, geiten of koeien. Een enkeling begint een winkeltje met dit startkapitaal.
Verder ben ik aan het onderzoeken of (en hoe) het mogelijk is in Nederland een handeltje op te zetten in de producten die ik hier in de afgelopen tweeënhalf jaar heb gepromoot en verkocht. Ik zou het erg leuk vinden om op deze manier de makers te blijven ondersteunen en contacten met Kenia te onderhouden. Natuurlijk is het wel de bedoeling dat alle inspanning ook iets oplevert, dus ik ben erg benieuwd hoe het zal gaan lopen. Voorlopig neem ik een aantal proefexemplaren mee naar huis om daarmee de markt serieuzer te testen en eventueel bestellingen te doen. De producten met de beste kansen lijken voorlopig de kinderproducten, sieraden en kleine leren accessoires. Jullie zullen het zien als ik straks terug ben!
Ik ben begonnen met me te oriënteren op de Nederlandse arbeidsmarkt. Voorlopig valt dat nog niet mee. Hoewel er wel vacatures zijn die me aanspreken, lijken er ook wel minstens tientallen anderen hetzelfde over te denken. En dan moet je maar hopen dat je net aan de juiste eisen voldoet. Ondertussen is ook Mbatia druk bezig met het solliciteren naar beurzen voor een Masters studie. Eerlijk gezegd zijn die sollicitaties nog veel ingewikkelder dan die van mij en nemen die nog meer tijd in beslag. We hopen dat hij één van de gelukkigen wordt, want een studie voor buitenlandse studenten in Nederland is niet te betalen.
Naast al deze serieuze zaken, is ook de tijd van afscheidsfeestjes en bezoekjes aangebroken. Op Saint Martin heb ik eind januari al officieel afscheid genomen van mijn collega’s en de mensen van de werkplaats. Dit laatste heb ik het afgelopen weekend nog eens dunnetjes op informele wijze over gedaan met de mensen van Marleen Crafts. Het werd een gezellige avond met geroosterd geitenvlees, Tusker en dansende Kenianen in de huiskamer. Binnenkort volgt er nog een afscheidsfeest voor overige Saint Martin collega’s en daarna nog één met de familie van Mbatia.
Afgelopen maand heb ik er ook voor gezorgd dat ik mijn topografische kennis van Kenya nog meer uitgebreid heb door een reisje door Eastern Kenya te maken. Met de kleine 25 jaar oude Toyota Starlet hebben we verschillende plaatsen aangedaan, waaronder Nanyuki, Nyeri, Embu en Meru. Een leuke autotocht door een zeer groen en productief Kenya, veel groener dan Nyahururu. Voor mensen die dachten dat Nyahururu altijd groen was, omdat zij in 2007 hier op bezoek waren; dit blijkt toch niet waar te zijn! Het is dit jaar droger dan ooit, het heeft al maanden niet geregend. In plaats van modder is er nu stof. Het klimaat lijkt van het ene naar het andere extreem te gaan.
Helaas is op de valreep ook nog mijn lievelingshond Ratje overleden. Ze was (weer eens) zwanger en heeft complicaties gekregen tijdens de bevalling. In Kenya had niemand hier ooit van gehoord. Twee dierenartsen zijn erbij gekomen, maar hadden dit beiden nog nooit meegemaakt. Twee, van de waarschijnlijk 8 tot 10, puppies zijn eruit gekomen, maar de rest is in de baarmoeder gestorven. Er zat niet anders op dan de hond in te laten slapen. En dit voor een hond die gevechten met luipaarden en bavianen heeft overleefd. Veel liever had ik haar levendig en dapper als ze was achtergelaten, maar helaas was het nu eenmaal zo. De andere hond heeft inmiddels begrepen dat ze alleen over is en heeft nu veel meer aandacht nodig. Gelukkig heeft ze de afleiding van tien puppies (9 van haarzelf en 1 van Ratje die het overleefd had) die ze moet verzorgen.
In de komende weken nog even de laatste dingetjes. Het opruimen, wegdoen en verkopen van spullen is al begonnen. De auto is helaas al weg. Over twee weken worden mijn spullen opgestuurd per luchtpost en daarna volg ik snel zelf. Mijn ticket heb ik nog niet geboekt, maar ik ben van plan in maart nog naar huis te komen. Tot die tijd geniet ik nog volop van het weer, de natuur, de kinderen, mijn vrienden en collega’s. Het zal niet makkelijk worden om straks na tweeënhalf jaar gedag te zeggen. Maar ik denk hier zeker nog wel eens terug te komen. Voor nu: tot snel!
Veel liefs, Annelies
12 nov 2008
Goede, oude Peter
Vrienden en familie die bij mij langs zijn geweest, herinneren zich vaak één bepaalde persoon als de beste. De man die kou trotseert en tegen de slaap vecht om s’nachts mij en mijn huis te beschermen. Goede, oude Peter: mijn nachtwaker.
Ik moet toegeven, hij is zeker niet de beste bewaker. Hij komt vaak te laat en vertrekt meestal minstens een uur eerder dan afgesproken. Als dat we dat weer eens ontdekken, heeft hij daar altijd een passende verklaring voor. Ergens kan ik er nog wel begrip voor opbrengen, want ik zou ook niet graag van half 7 s’avonds tot half 7 s’ochtends werken. Daarbij is het wel eens voorgekomen dat hij helemaal niet kwam opdagen als er niemand thuis was. Na elke officiële waarschuwing verbeterde hij zijn gedrag. Helaas waren deze verbeteringen steeds van korte duur.
In de afgelopen twee jaar zijn er regelmatig spullen verdwenen: T-shirts, schoenen, hondenriemen. Meestal van de waslijn, maar soms zelfs van het balkon. Ik kwam hier vaak pas veel later achter, omdat het niet om waardevolle dingen ging. Ik maakte er geen heisa over. Ik waarschuwde alleen mijn schoonmaakster en de nachtwaker om voortaan nog alerter te zijn.
In de laatste twee maanden verdwenen er echter steeds meer dingen waar ik wel waarde aan hechtte, zoals een nieuwe trui en twee paar schoenen. En in deze periode was ik ervan overtuigd dat alles achter slot en grendel zat. De schoonmaakster was pas geleden mijn sleutels kwijt geraakt, dus ik besloot mijn sloten te veranderen. Zo wist ik zeker dat er geen ongenodigde gasten over de vloer zouden komen. Toch bleef het raar dat mijn waardevolle eigendommen, zoals mijn laptop, camera en telefoon, zich nog gewoon op hun plek bevonden. Als er iemand binnen was geweest, dan zouden die toch als eerste worden meegenomen ?
Mijn vermiste spullen bleven een onopgelost mysterie, totdat er vorige week bij mijn onderburen (bezoekers van St. Martin) 650 Euro vermist werd. Er begon een lampje bij mij te branden en ik begon een link te leggen met mijn verdwenen spullen.
Er waren drie verdachten: mijn schoonmaakster, de nachtwaker en de tuinman van de buren. Aangezien mijn schoonmaakster nog geen vlieg kwaad zou doen, werd zij na een kritische ondervraging van de verdachtenlijst geschrapt. Ook de tuinman van de buren leek niet waarschijnlijk, omdat hij er gedurende de afgelopen twee jaar niet altijd was. Er bleef eigenlijk maar één echte verdachte over.
Peter was de bewuste dag van de diefstal zeker twee uur lang alleen op het terrein. Hadden we hem daarbij niet eens eerder zien rondlopen in kleren die precies op die van Mbatia leken? Na dit serieuze incident kreeg ik steeds meer verhalen van mensen te horen die allemaal in de richting van deze dader wezen. Ik geloof ergens nog steeds dat iemand onschuldig is totdat schuld bewezen is, dus ik probeerde de nachtwaker niet per se als dief te gaan beschouwen. Toch sliep ik sindsdien vrijwel niet meer.
Een politieman werd ingeschakeld. Na enige ondervragingen werd besloten tot een huiszoeking bij Peter over te gaan. Mbatia en ik waren hierbij als getuigen aanwezig. Het eerste uur brachten we door met thee drinken met Peter’s vrouw, maar daarna begon het serieuze werk. De zoektocht begonnen we met enige aarzeling in de kinderslaapkamer, waar niets te vinden was. Toen we ons voorzichtig naar de slaapkamer van de nachtwaker en zijn vrouw verplaatsten, was het raak. De eerste kast die open werd gemaakt, bevatte drie dekens: mijn dekens! Na deze ontdekking werd het zoeken grondiger. Elke volgende tas die werd geopend bevatte wel iets van mijn persoonlijke eigendommen: van nagelknipper tot thermoskan tot truien en schoenen. Mijn en Mbatia’s spullen lagen verspreid in dozen tussen Peter's documenten, briefjes, kleren en servies. Dat iemand kon slapen in deze chaotische ruimte die meer deed denken aan rommelkamer was voor mij ondenkbaar. Naast onze eigen spullen vonden we ook tuingereedschap van de buurvrouw en kleding van vorige huisbewoners.
Deze ontdekking heeft grote gevolgen gehad. Iemand die ik twee jaar vertrouwd heb met mijn veiligheid bleek elke kans aan te grijpen om te kijken of er iets interessants voor het grijpen lag. Enkele maanden heeft hij zelfs de sleutels van mijn huis en van de onderburen in zijn bezit gehad. Zo kon hij rustig rondneuzen in mijn persoonlijke bezittingen als ik niet thuis was. Een politiezaak hebben we er niet van gemaakt. Tenslotte waren de gestolen spullen verre van waardevol te noemen en is er in Kenya helaas geen sprake van rechtvaardigheid binnen het rechtssysteem. Zijn straf is simpelweg dat hij nu geen baan heeft. Ook heeft hij een behoorlijke schuld, omdat hij een deel van het gestolen geld en een compensatie voor de gestolen spullen nog moet terugbetalen. Ik begrijp nog steeds niet goed wat zijn motivatie was. Alle verdwenen spullen leek hij te hebben opgeslagen, maar werden niet gebruikt. De dag van de huiszoeking was ik vooral erg kwaad en gekwetst. De dagen erna zijn mijn gevoelens over Peter verwarder. Is het stelen voor hem een obsessie en moet hij eigenlijk geholpen worden? Of is hij een dief die met zijn volle verstand misbruik heeft gemaakt van de situatie? Ik weet het antwoord niet, maar ik ben benieuwd of goede, oude Peter kan en wil veranderen. In ieder geval staat er sinds vorige week een nieuwe nachtwaker voor mijn deur.
Ik moet toegeven, hij is zeker niet de beste bewaker. Hij komt vaak te laat en vertrekt meestal minstens een uur eerder dan afgesproken. Als dat we dat weer eens ontdekken, heeft hij daar altijd een passende verklaring voor. Ergens kan ik er nog wel begrip voor opbrengen, want ik zou ook niet graag van half 7 s’avonds tot half 7 s’ochtends werken. Daarbij is het wel eens voorgekomen dat hij helemaal niet kwam opdagen als er niemand thuis was. Na elke officiële waarschuwing verbeterde hij zijn gedrag. Helaas waren deze verbeteringen steeds van korte duur.
In de afgelopen twee jaar zijn er regelmatig spullen verdwenen: T-shirts, schoenen, hondenriemen. Meestal van de waslijn, maar soms zelfs van het balkon. Ik kwam hier vaak pas veel later achter, omdat het niet om waardevolle dingen ging. Ik maakte er geen heisa over. Ik waarschuwde alleen mijn schoonmaakster en de nachtwaker om voortaan nog alerter te zijn.
In de laatste twee maanden verdwenen er echter steeds meer dingen waar ik wel waarde aan hechtte, zoals een nieuwe trui en twee paar schoenen. En in deze periode was ik ervan overtuigd dat alles achter slot en grendel zat. De schoonmaakster was pas geleden mijn sleutels kwijt geraakt, dus ik besloot mijn sloten te veranderen. Zo wist ik zeker dat er geen ongenodigde gasten over de vloer zouden komen. Toch bleef het raar dat mijn waardevolle eigendommen, zoals mijn laptop, camera en telefoon, zich nog gewoon op hun plek bevonden. Als er iemand binnen was geweest, dan zouden die toch als eerste worden meegenomen ?
Mijn vermiste spullen bleven een onopgelost mysterie, totdat er vorige week bij mijn onderburen (bezoekers van St. Martin) 650 Euro vermist werd. Er begon een lampje bij mij te branden en ik begon een link te leggen met mijn verdwenen spullen.
Er waren drie verdachten: mijn schoonmaakster, de nachtwaker en de tuinman van de buren. Aangezien mijn schoonmaakster nog geen vlieg kwaad zou doen, werd zij na een kritische ondervraging van de verdachtenlijst geschrapt. Ook de tuinman van de buren leek niet waarschijnlijk, omdat hij er gedurende de afgelopen twee jaar niet altijd was. Er bleef eigenlijk maar één echte verdachte over.
Peter was de bewuste dag van de diefstal zeker twee uur lang alleen op het terrein. Hadden we hem daarbij niet eens eerder zien rondlopen in kleren die precies op die van Mbatia leken? Na dit serieuze incident kreeg ik steeds meer verhalen van mensen te horen die allemaal in de richting van deze dader wezen. Ik geloof ergens nog steeds dat iemand onschuldig is totdat schuld bewezen is, dus ik probeerde de nachtwaker niet per se als dief te gaan beschouwen. Toch sliep ik sindsdien vrijwel niet meer.
Een politieman werd ingeschakeld. Na enige ondervragingen werd besloten tot een huiszoeking bij Peter over te gaan. Mbatia en ik waren hierbij als getuigen aanwezig. Het eerste uur brachten we door met thee drinken met Peter’s vrouw, maar daarna begon het serieuze werk. De zoektocht begonnen we met enige aarzeling in de kinderslaapkamer, waar niets te vinden was. Toen we ons voorzichtig naar de slaapkamer van de nachtwaker en zijn vrouw verplaatsten, was het raak. De eerste kast die open werd gemaakt, bevatte drie dekens: mijn dekens! Na deze ontdekking werd het zoeken grondiger. Elke volgende tas die werd geopend bevatte wel iets van mijn persoonlijke eigendommen: van nagelknipper tot thermoskan tot truien en schoenen. Mijn en Mbatia’s spullen lagen verspreid in dozen tussen Peter's documenten, briefjes, kleren en servies. Dat iemand kon slapen in deze chaotische ruimte die meer deed denken aan rommelkamer was voor mij ondenkbaar. Naast onze eigen spullen vonden we ook tuingereedschap van de buurvrouw en kleding van vorige huisbewoners.
Deze ontdekking heeft grote gevolgen gehad. Iemand die ik twee jaar vertrouwd heb met mijn veiligheid bleek elke kans aan te grijpen om te kijken of er iets interessants voor het grijpen lag. Enkele maanden heeft hij zelfs de sleutels van mijn huis en van de onderburen in zijn bezit gehad. Zo kon hij rustig rondneuzen in mijn persoonlijke bezittingen als ik niet thuis was. Een politiezaak hebben we er niet van gemaakt. Tenslotte waren de gestolen spullen verre van waardevol te noemen en is er in Kenya helaas geen sprake van rechtvaardigheid binnen het rechtssysteem. Zijn straf is simpelweg dat hij nu geen baan heeft. Ook heeft hij een behoorlijke schuld, omdat hij een deel van het gestolen geld en een compensatie voor de gestolen spullen nog moet terugbetalen. Ik begrijp nog steeds niet goed wat zijn motivatie was. Alle verdwenen spullen leek hij te hebben opgeslagen, maar werden niet gebruikt. De dag van de huiszoeking was ik vooral erg kwaad en gekwetst. De dagen erna zijn mijn gevoelens over Peter verwarder. Is het stelen voor hem een obsessie en moet hij eigenlijk geholpen worden? Of is hij een dief die met zijn volle verstand misbruik heeft gemaakt van de situatie? Ik weet het antwoord niet, maar ik ben benieuwd of goede, oude Peter kan en wil veranderen. In ieder geval staat er sinds vorige week een nieuwe nachtwaker voor mijn deur.
26 okt 2008
CMC Nieuwsbrief no. 5 - Oktober 2008
Hallo allemaal,
Na bijna twee jaar in Kenia te hebben gewoond, ben ik toe aan mijn vijfde nieuwsbrief. Deze keer probeer ik een beeld te schetsen van relaties in Kenia. De beschrijving is vooral gebaseerd op ervaringen van mensen om mij heen, veel Kikuyu’s woonachtig in het plattelandstadje Nyahururu. Hoewel ik besef dat deze observaties enigszins beperkt zijn, ben ik ervan overtuigd dat veel aspecten te generaliseren zijn. Aangevuld met de nodige literatuur, denk ik zo een idee te kunnen geven van wat er speelt tussen mannen en vrouwen in de Keniaanse maatschappij. Zoals altijd eindig ik ook deze keer met nieuws over de activiteiten in de winkel en werkplaatsen.
Veel leesplezier!
Zwangerschapsverlof binnen de werkplaats
Eind vorig jaar deelde de jongste en enige ongetrouwde werkneemster van de leerwerkplaats, Nancy, mee dat zij voortaan ook gehuwd door het leven ging. Het kwam er op neer dat zij was ingetrokken bij een man en dus vanaf dat moment een gezamenlijk huishouden deelde. Ik was enigszins verbaasd, want ik had haar nog nooit horen praten over een vriendje. In Kenia is het gebruikelijk dat je niets over een partner hoort of ziet voordat de relatie officieel is. Niet lang daarna stelde ze de man in kwestie voor het eerst aan mij voor. Een wat oudere man, fietstaxichauffeur van beroep. Vanaf dat moment vermoedde ik dat we ervan uit konden gaan dat we negen maanden later voor minimaal drie maanden een werkkracht minder zouden hebben. Zodra een relatie openbaar is gemaakt, wordt deze immers zo snel mogelijk bezegeld met een kind. Ook de omgekeerde volgorde is vaak het geval. Zodra een zwangerschap publiekelijk zichtbaar is, wordt deze vaak bezegeld met een huwelijk. Inderdaad, zeven maanden later waren de tekenen van een zwangerschap duidelijk zichtbaar. Via anderen kreeg ik het nieuws te horen. Men vertelt nou eenmaal niet graag over een zwangerschap, tenzij deze niet meer te ontkennen valt.
Samen met de manager van de leerwerkplaats vroeg ik me af hoe we vervanging voor haar zouden regelen. Mensen met werkervaring in de leerindustrie liggen hier zeker niet voor het oprapen. Bij toeval bood zich precies op dat moment een getalenteerde jongedame aan. Judy, de dochter van de leraar op de houtwerkplaats, met ervaring in textiel en interesse voor leer. Vanwege haar achtergrond zou zij na een korte training tot productie over kunnen gaan. Dat is precies waarnaar wij op zoek waren. Wij boden haar een kans aan voor een aantal maanden, zodat zij het gat dat Nancy achterliet kon opvullen.Judy ging direct aan de slag en pikte de vaardigheden snel op. Inmiddels kreeg Nancy het lichamelijk steeds zwaarder en werd het ons duidelijk dat zij ons snel zou gaan verlaten. Gelukkig hadden wij de vervanging goed geregeld.
Dan krijgen we verrassend nieuws te horen. Nancy blijkt niet onze enige zwangere medewerkster te zijn. Nota bene haar vervangster, Judy, blijkt ook in verwachting te zijn en is zelfs in een verder gevorderd stadium. Twee weken na deze ontdekking geeft zij geboorte aan een dochtertje. Nancy volgt twee weken later met een zoontje. En vanaf dat moment zijn zowel Judy en Nancy uit de running. Zo waren wij terug bij af en konden wij opnieuw een zoektocht naar vervanging starten.
Je vraagt je misschien af hoe het kan dat wij niet wisten dat Judy zwanger was. Ik kan je garanderen dat het echt niet aan haar af te zien was. Wij ontmoetten haar als een vrouw aan de stevige kant (ze was immers al zeven maanden zwanger!), maar zeker niet dik. Daarnaast is de mode hier nu eenmaal niet zo strak als die in Nederland, dus kan je met de juiste kledingkeuze veel verhullen. Ook lichamelijk was ze sterk; tot op de dag van de bevalling was zij aan het werk in de werkplaats. Van mensen om haar heen, zoals haar vader die bij ons in dienst is, hadden wij nooit iets gehoord. Dit was simpelweg omdat niemand van iets wist. Na de opbiechting vertelde Judy mij al jaren een relatie te hebben. Toen na een aantal maanden de vader nog steeds niet op kraamvisite was geweest, trok ik zo mijn eigen conclusie: een partner blijkt niet in beeld te zijn of wil geen verantwoordelijkheid nemen.
Na een kort zwangerschapsverlof is Judy inmiddels alweer enige weken aan het werk. Nancy doet het iets rustiger aan en gaat binnenkort weer van start. Zij verkeert dan ook in de luxe positie dat ze een man heeft die voor brood op de plank zorgt. Judy daarentegen worstelt om genoeg geld voor haar en haar pasgeboren dochtertje bij elkaar te sprokkelen.
De zojuist gegeven anekdote illustreert wat zich hier dagelijks om me heen afspeelt. Deze gebeurtenissen roepen veel vragen bij me op: “Hoe kan het dat je niemand vertelt dat je zwanger bent? Waarom raken zoveel meisjes zonder partner zwanger? Waarom mag je vrijgezelle vrouwen niet vragen wie de vader van hun kind is? Hoe kan je van de ene op de andere dag getrouwd zijn, terwijl niemand je daarvoor ooit met een man gezien heeft? Staat samenwonen gelijk aan trouwen?” Veel vragen waarop geen één allesomvattend antwoord te geven is. Om deze zaken te begrijpen moet je teruggaan naar de wortels van de cultuur, de rol van de kerk en de invloed van westerse landen op deze maatschappij in ontwikkeling.
Het huwelijk in Kenia
Het is goed allereerst een definitie te geven van de officiële vorm van een relatie tussen man en vrouw in Kenia: het huwelijk. In Kenia zijn er op dit moment drie vormen van huwelijk. Voor al deze vormen wordt het woord marriage gebruikt.
De traditionele variant bestaat onder alle stammen en is nog steeds de belangrijkste vorm: het overhandigen van de bruidsschat. Deze variant is gebaseerd op het principe dat de vrouw het bezit van de man wordt. Tijdens een aantal ceremoniële bijeenkomsten wordt er onderhandeld tussen de families van beide partner om de waarde van de bruid te bepalen. Traditioneel wordt deze waarde uitgedrukt in koeien en geiten, maar tegenwoordig wordt die vaak omgerekend in geld. De betaling van de bruidsschat gebeurt vaak in termijnen en de aflossing kan een leven lang duren. Deze vorm van huwelijk wordt wettelijk geaccepteerd.
Onder invloed van het christendom is het kerkelijk huwelijk opgekomen. Deze vorm van trouwen is populair onder trouwe kerkgangers en vindt vaak plaats nadat de onderhandelingen over de bruidsschat heeft plaatsgevonden. Het is dus een extra bevestiging en biedt de mogelijkheid om de huwelijksplechtigheid met de hele kerkgemeenschap in te zegenen. De kerkdienst wordt gevolgd door cadeaus, lunch en een bruidstaart, maar meestal niet door een receptie of feest, tenzij de familie hier genoeg geld voor heeft. Aangezien de kerkelijke ceremonie aanzienlijk wat geld kost, kiezen veel mensen ervoor deze vorm achterwege te laten of om te wachten tot latere leeftijd zodat er genoeg geld gespaard is. Ook deze vorm wordt wettelijk erkend als het huwelijk voltrokken wordt binnen een gerenommeerde kerk.
De derde, minst officiële, maar tegenwoordig meest voorkomende vorm van een huwelijk is het zogenaamde come we stay marriage. Dit houdt in dat een man en een vrouw bij elkaar intrekken en vanaf dat moment als paar gezien worden door de gemeenschap. Dit gebeurt zonder enige poespas of ceremonie en kan plaatsvinden zonder officiële mededeling. Deze vorm wordt wettelijk pas erkend als het stel langer dan zeven jaar samenwoont of als het stel samen een kind heeft en langer dan een jaar een gezamenlijke huishouding voert.
Een tussenvorm, zoals een langdurige serieuze relatie of het samenwonen, zoals wij dat in Nederland kennen, bestaat in Kenia in principe niet. Ik schrijf bewust ‘in principe’, want hoewel er binnen de tradities en kerk geen ruimte is voor deze tussenvorm, is het voor liberale jongeren steeds gebruikelijker om afspraakjes te hebben en relaties aan te gaan met verschillende partners voordat er een definitieve partnerkeuze wordt gemaakt.
Achter gesloten deuren
Zoals beschreven, is er binnen de cultuur weinig ruimte voor relaties tussen ongetrouwde mannen en vrouwen. Dit leidt ertoe dat er veel in het geheim gebeurt. Mensen ontmoeten elkaar vaak niet en plein public en praten ook niet openlijk over hun relatie. Dit heeft als gevolg dat wanneer twee mensen een verhouding hebben, zij heel snel de beslissing nemen om te trouwen. Alleen dan wordt de relatie door de gemeenschap geaccepteerd. Ook zijn de man en vrouw er dan pas zeker van dat er geen andere partners op na worden gehouden. Helaas leidt dit tot veel huwelijken met echtelijke problemen. Men kende elkaar amper toen werd besloten samen door het leven te gaan. Uit elkaar gaan is vaak een allerlaatste toevluchtsoord. Scheiden is niet een zaak tussen twee partners, maar is een familieaangelegenheid. Traditioneel gezien kan alleen de man van de vrouw scheiden, waarbij de bruidsschat door de familie van de vrouw moet worden teruggegeven aan de man. Tegenwoordig kan ook in de rechtszaal een scheiding worden voltrokken, zowel op verzoek van de man als vrouw, maar alleen op gegronde redenen, zoals overspel, geweld of een psychische stoornis.
Een ander gevolg van relaties achter gesloten deuren is, dat een vrouw zwanger kan raken zonder dat iemand er van op de hoogte is dat zij een partner heeft. Zwangerschap is dan ook een veel voorkomende reden voor een huwelijk. Als de man geen verantwoordelijkheid neemt, kan het gebeuren dat niemand, zelfs niet het kind, er ooit achterkomt wie de vader is. Traditioneel gezien is alleenstaand moederschap een taboe. Keniaanse vrouwen worden opgevoed met de notie dat een echte vrouw een man en kinderen heeft. Iedereen die daarbuiten valt, wordt met minachting bekeken. Jonge vrouwen die toch zwanger raken, staan dan ook voor een lastig dilemma: trouwen (wat vaak tot echtelijke problemen leidt), een abortus plegen (wat illegaal en daarom vaak gevaarlijk is) of het kind ter wereld laten komen (en met de afkeur van de familie leven). Volgens onderzoek verlaten 13.000 meisjes in Kenia elk jaar noodgedwongen hun school vanwege een ongeplande zwangerschap .
Toch kiezen sommige vrouwen er tegenwoordig bewust voor alleenstaand door het leven te gaan. Hoewel er geen exacte cijfers bekend zijn, is het duidelijk dat het percentage alleenstaande moeders in Kenia blijft stijgen. Het valt te betwisten of dit een teken van groeiende emancipatie is of juist een gevolg van armoede en onwetendheid. Beide verklaringen kunnen de juiste zijn voor verschillende groepen vrouwen1. Hoewel voor plattelandsvrouwen de laatste verklaring vaak lijkt te kloppen, is er een grote groep opgeleide, vooruitstrevende vrouwen voor wie het eerste scenario toepasselijk lijkt.
Binnen de Keniaanse tradities worden kinderen gezien als een zegen. Hoe meer kinderen, des te gezegender de familie. Dit speelt ook een rol binnen de polygamie die vroeger bij alle Keniaanse stammen gebruikelijk was en tegenwoordig nog de norm is binnen enkele pastorale stammen. Met een tweede vrouw kunnen meer kinderen verwekt worden. Hoe welvarender de man, des te meer vrouwen hij kan onderhouden en des te groter zijn nageslacht is. Hoewel dit idee van polygamie binnen veel stammen niet langer geaccepteerd wordt, is het concept van het hebben van veel kinderen nog steeds levendig. Elk kind wordt met blijdschap verwelkomd. Als je zelf niet in staat bent om voor je kinderen te zorgen, wordt dit een gedeelde verantwoordelijkheid van de familie. Zussen en broers dragen financieel hun steentje bij. Grootmoeders nemen vaak de zorg op zich, wanneer (alleenstaande) moeders het druk hebben met werk of school. Veel kinderen van mijn collega’s wonen dan ook bij oma.
Deze culturele opvatting staat haaks op de bevinding van de UNFPA dat het economische voordelen heeft om minder kinderen per gezin te hebben. Logisch, want een werkend persoon hoeft dan minder afhankelijke personen financieel te ondersteunen. Wanneer de juiste structuren in een land aanwezig zijn, kan dit leiden tot gemiddeld meer geld en middelen per kind. Dit zou verklaren waarom veel landen in Azië juist zo’n grote groeispurt hebben doorgemaakt tussen 1965 en 1990. Het lijkt een voorwaarde voor een groeiende Keniaanse economie, dat de culturele norm over de hoeveelheid kinderen wordt bijgesteld. Zeker binnen de moderne Keniaanse gezinnen is een verandering zichtbaar. Voor veel van mijn collega’s zijn drie kinderen al meer dan genoeg.
Het gebrek aan openheid over voorbehoedsmiddelen speelt een grote rol bij zwangerschappen. Traditioneel gezien wordt hierover niet gesproken. Ook kerkelijk gezien is er geen dialoog mogelijk. Seks voor het huwelijk is een zonde en dus heb je überhaupt geen voorbehoedsmiddelen nodig. Het tegenstrijdige is dat zoveel ongetrouwde vrouwen zwanger raken. Momenteel zijn er veel discussies gaande in Kenia over het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Men is bezorgd over de recente toename in het gebruik van de pil en de morning-after pil onder jongeren. Daarbij is het een feit dat in ontwikkelingslanden, hoewel bij wet verboden, het overgrote deel van de abortussen plaatsvindt. Zeker in het licht van de HIV/AIDS epidemie zijn deze feiten alarmerend. Hoewel het percentage besmettingen in Kenia in de afgelopen tien jaar is gedaald, ligt het percentage nog steeds rond 8% van de bevolking . Dit is weer een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Over het gebruik van condooms, het enige voorbehoedsmiddel dat HIV-besmetting kan voorkomen, zijn weinig recente cijfers bekend. In 2001 werd het condoom door slechts 5% van de bevolking en 10% van de jongeren gebruikt . Zeker gezien het feit dat juist veel jonge vrouwen slachtoffer worden, lijkt voorlichting over voorbehoedsmiddelen een absolute noodzaak.
Veel organisaties besteden aandacht aan deze kwesties rond seks en relaties, al is dit vaak op een indirecte manier. Saint Martin, de organisatie waarvoor ik werkzaam ben, probeert vrouwen sterker en economisch onafhankelijk te maken. Vrouwen worden over hun rechten voorgelicht, er wordt hulpverlening geboden en er worden leningen verstrekt. Daarnaast kunnen mensen zich gratis op HIV/AIDS laten testen, zijn er hulpgroepen voor HIV-positieve mensen en wordt er voorlichting gegeven. In ons project Marleen Crafts zijn twee vrouwen met HIV/AIDS werkzaam. Doordat zij nu een eigen inkomen creëren, zijn zij niet langer afhankelijk van mannen. Vanwege eerder genoemde geslotenheid binnen de cultuur en de kerk, blijft het lastig voor organisaties om zaken als seks en voorbehoedsmiddelen aan te kaarten. Toch denk ik dat ook hier een grote rol voor de overheid en maatschappelijke organisaties is weggelegd. Jongeren zijn de toekomst van dit land en vormen tegelijkertijd ook de meest kwetsbare groep. De dialoog aangaan met jongeren kan ervoor zorgen dat zij durven te praten over hun gevoelens en vragen durven te stellen, wat hopelijk kan leiden tot gedragsveranderingen.
Ver van ons bed
Veel van deze zaken staan lijnrecht tegenover de normen en waarden in Nederland. Ik probeer de mensen hier beter te begrijpen door een vergelijking te trekken met de situatie in Nederland vroeger. “Hoe normaal was het voor vorige generaties om vriendjes mee naar huis te nemen? Konden onze (groot)ouders zomaar aan de pil gaan of besluiten condooms in huis te halen? Hoe goed kende men elkaar vroeger voordat het jawoord werd gegeven? Hoeveel huwelijken in Nederland zijn een gevolg van ongeplande zwangerschappen?” Als ik deze vragen probeer te beantwoorden, zie ik een sterke vergelijking met de situatie in Kenia vandaag. Ik besef dat vorige generaties minder vrijheid hadden in het aangaan van relaties. Tot de jaren zestig was gezinsplanning ook een taboe in de Nederlandse samenleving. Tot die tijd had Nederland zelfs één van de hoogste geboortecijfers van Europa .
Gelukkig is de situatie in Nederland in relatief korte tijd erg veranderd. Wat betreft zaken als gezinsplanning behoren we nu tot de meest vooruitstrevende landen ter wereld. Ter verduidelijking kan ik enkele statistieken geven. Nederland behoort tot de landen met het laagste abortuscijfer ter wereld: 6,5 per 1000 vrouwen van 15-44 jaar5. Ook behoort Nederland al jaren tot de landen waar het aantal tienermoeders naar verhouding zeer laag is. In 2004 had slechts één op de 65 pasgeborenen een moeder jonger dan 20 jaar . Toch is het condoomgebruik in Nederland nog lang niet de norm; slechts één derde van vrouwen en de helft van mannen met losse seksuele contacten gebruikt altijd een condoom .
Hoewel de Nederlandse maatschappij open is op het gebied van seks en relaties, spelen er nog genoeg problemen binnen relaties. Eén op de drie huwelijken leidde in 2006 tot een echtscheiding, nadat de partners gemiddeld 14 jaar getrouwd waren geweest6. Wij kunnen meer tijd nemen dan in Kenia voordat we onze definitieve partnerkeuze maken, maar dit is dus niet automatisch een garantie voor succes. De trend in Kenia om te kiezen voor samenwonen in plaats van het traditionele huwelijk is ook in Nederland op een bepaalde manier zichtbaar. Steeds meer samenwonende stellen besluiten niet te trouwen. In 2007 is 40 procent van alle kinderen door een niet-getrouwde moeder ter wereld gebracht6.
Kenia is een maatschappij in ontwikkeling. Er wordt wel eens gezegd dat mensen hierdoor ‘in de war zijn’. Er zijn veel tegenstrijdigheden tussen traditionele en moderne normen en waarden. Aan de ene kant willen jongeren hun ouders en kerk niet teleurstellen, maar aan de andere kant willen ze ook meegaan met de ontwikkelingen in westerse landen. De tijd zal ons leren hoe deze maatschappij een balans vindt tussen de eigen en moderne cultuur.
Habari ya kazi? Hoe gaat het op het werk?
Op het werk gaat alles voorspoedig. Het is vreemd om in de afrondende fase van mijn contractsperiode te zijn beland. Twee jaar zijn omgevlogen. Het is onvoorstelbaar om te bedenken dat ik het project straks achter me zal laten. Ik zal mijn uiterste best doen om de komende maanden de overdracht in goede banen te leiden en hoop na die tijd contacten met het project te onderhouden.
Zoals ik in mijn vorige nieuwsbrief schreef, was de winst van het afgelopen financiële jaar boven verwachting. En sindsdien is de verkoop op dezelfde voet verder gegaan. Enkele grote bestellingen voor drie winkels in Nairobi en voor onze partnerorganisatie Atantemani in Italië zorgden voor een record omzet in juli. De maanden juli, augustus en september zijn de hoogseizoen maanden. Hoewel het aantal toeristen niet vergelijkbaar is met dat van vorig jaar, is er zeker een verbetering zichtbaar. Feit blijft dat de gebeurtenissen in Kenia en de publicaties daarover grote schade hebben aangericht voor de gehele toerisme sector.
Sinds kort hebben wij een project opgestart in samenwerking met het mensenrechtenprogramma van Saint Martin. Dit programma is onder andere actief voor de rechten van gevangenen. In een nabij gelegen gevangenis zitten veel mannen van de Samburu-stam. Deze stam staat, net als hun populaire broederstam de Masai, bekend om het maken van versieringen van kraaltjes. Het project heeft als doel gevangenen te rehabiliteren door de productie van sieraden. Enkele gevangenen maken nu armbandjes en kettingen van kleurrijke kraaltjes, die wij in de winkel verkopen om inkomsten te sparen voor na hun vrijlating. Het project staat nog in de kinderschoenen, maar het is interessant om een kijkje te nemen binnen de gevangenis en iets nieuws met deze mensen op te starten.
De afgelopen maanden hebben we verschillende trade fairs, evenementen waarbij organisaties hun koopwaar uitstallen, bijgewoond. Dit is niet alleen goed voor de naamsbekendheid voor ons project, maar zorgt vaak ook voor een goede verkoop. De fairs hebben ertoe geleid dat meer klanten de weg naar de winkel hebben weten te vinden, dat enkele instanties ons hebben benaderd met ideeën voor samenwerking en dat wij met een foto in het nationale dagblad hebben gestaan. Een goede marketing activiteit dus!
De deuren van het restaurant dat naast ons in hetzelfde pand zit, zijn weer geopend. En wel door dezelfde voormalige eigenaar. Wat dreigde in een rechtszaak uitgevochten te worden, is uiteindelijk simpelweg opgelost door de betaling van de achterstallige huur en het aanbieden van excuses. Keniaans zaken doen blijft verwonderlijk. De heropening van het restaurant heeft er in ieder geval toe geleid dat wij nu vrijwel elke dag klanten verwelkomen.
Tot slot hebben wij de laatste maanden veel aandacht besteed aan teambuilding. Zelf heb ik niet heel veel ervaring met teambuildingsactiviteiten, maar ik heb het positieve effect ervan nu in de praktijk ervaren. In de afgelopen maanden hebben we verschillende activiteiten ondernomen met de mensen van de werkplaatsen. We hebben een gelijksoortig project bezocht in Nairobi met het doel van deze organisatie te leren. We hebben een dag spelletjes gedaan om de onderlinge band te versterken. De mentaliteit van de werknemers is sindsdien helemaal omgeslagen. Hoewel sommigen enkele maanden geleden nog spraken over ‘uitgebuit worden’, zijn zij sinds kort weer vrolijk aan het werk en doen zij hun best om de kwaliteit hoog te houden. Het is ons voornemen om deze activiteiten regelmatig te blijven organiseren, omdat de juiste team spirit nu eenmaal een voorwaarde is voor een goed functionerend project!
Na bijna twee jaar in Kenia te hebben gewoond, ben ik toe aan mijn vijfde nieuwsbrief. Deze keer probeer ik een beeld te schetsen van relaties in Kenia. De beschrijving is vooral gebaseerd op ervaringen van mensen om mij heen, veel Kikuyu’s woonachtig in het plattelandstadje Nyahururu. Hoewel ik besef dat deze observaties enigszins beperkt zijn, ben ik ervan overtuigd dat veel aspecten te generaliseren zijn. Aangevuld met de nodige literatuur, denk ik zo een idee te kunnen geven van wat er speelt tussen mannen en vrouwen in de Keniaanse maatschappij. Zoals altijd eindig ik ook deze keer met nieuws over de activiteiten in de winkel en werkplaatsen.
Veel leesplezier!
Zwangerschapsverlof binnen de werkplaats
Eind vorig jaar deelde de jongste en enige ongetrouwde werkneemster van de leerwerkplaats, Nancy, mee dat zij voortaan ook gehuwd door het leven ging. Het kwam er op neer dat zij was ingetrokken bij een man en dus vanaf dat moment een gezamenlijk huishouden deelde. Ik was enigszins verbaasd, want ik had haar nog nooit horen praten over een vriendje. In Kenia is het gebruikelijk dat je niets over een partner hoort of ziet voordat de relatie officieel is. Niet lang daarna stelde ze de man in kwestie voor het eerst aan mij voor. Een wat oudere man, fietstaxichauffeur van beroep. Vanaf dat moment vermoedde ik dat we ervan uit konden gaan dat we negen maanden later voor minimaal drie maanden een werkkracht minder zouden hebben. Zodra een relatie openbaar is gemaakt, wordt deze immers zo snel mogelijk bezegeld met een kind. Ook de omgekeerde volgorde is vaak het geval. Zodra een zwangerschap publiekelijk zichtbaar is, wordt deze vaak bezegeld met een huwelijk. Inderdaad, zeven maanden later waren de tekenen van een zwangerschap duidelijk zichtbaar. Via anderen kreeg ik het nieuws te horen. Men vertelt nou eenmaal niet graag over een zwangerschap, tenzij deze niet meer te ontkennen valt.
Samen met de manager van de leerwerkplaats vroeg ik me af hoe we vervanging voor haar zouden regelen. Mensen met werkervaring in de leerindustrie liggen hier zeker niet voor het oprapen. Bij toeval bood zich precies op dat moment een getalenteerde jongedame aan. Judy, de dochter van de leraar op de houtwerkplaats, met ervaring in textiel en interesse voor leer. Vanwege haar achtergrond zou zij na een korte training tot productie over kunnen gaan. Dat is precies waarnaar wij op zoek waren. Wij boden haar een kans aan voor een aantal maanden, zodat zij het gat dat Nancy achterliet kon opvullen.Judy ging direct aan de slag en pikte de vaardigheden snel op. Inmiddels kreeg Nancy het lichamelijk steeds zwaarder en werd het ons duidelijk dat zij ons snel zou gaan verlaten. Gelukkig hadden wij de vervanging goed geregeld.
Dan krijgen we verrassend nieuws te horen. Nancy blijkt niet onze enige zwangere medewerkster te zijn. Nota bene haar vervangster, Judy, blijkt ook in verwachting te zijn en is zelfs in een verder gevorderd stadium. Twee weken na deze ontdekking geeft zij geboorte aan een dochtertje. Nancy volgt twee weken later met een zoontje. En vanaf dat moment zijn zowel Judy en Nancy uit de running. Zo waren wij terug bij af en konden wij opnieuw een zoektocht naar vervanging starten.
Je vraagt je misschien af hoe het kan dat wij niet wisten dat Judy zwanger was. Ik kan je garanderen dat het echt niet aan haar af te zien was. Wij ontmoetten haar als een vrouw aan de stevige kant (ze was immers al zeven maanden zwanger!), maar zeker niet dik. Daarnaast is de mode hier nu eenmaal niet zo strak als die in Nederland, dus kan je met de juiste kledingkeuze veel verhullen. Ook lichamelijk was ze sterk; tot op de dag van de bevalling was zij aan het werk in de werkplaats. Van mensen om haar heen, zoals haar vader die bij ons in dienst is, hadden wij nooit iets gehoord. Dit was simpelweg omdat niemand van iets wist. Na de opbiechting vertelde Judy mij al jaren een relatie te hebben. Toen na een aantal maanden de vader nog steeds niet op kraamvisite was geweest, trok ik zo mijn eigen conclusie: een partner blijkt niet in beeld te zijn of wil geen verantwoordelijkheid nemen.
Na een kort zwangerschapsverlof is Judy inmiddels alweer enige weken aan het werk. Nancy doet het iets rustiger aan en gaat binnenkort weer van start. Zij verkeert dan ook in de luxe positie dat ze een man heeft die voor brood op de plank zorgt. Judy daarentegen worstelt om genoeg geld voor haar en haar pasgeboren dochtertje bij elkaar te sprokkelen.
De zojuist gegeven anekdote illustreert wat zich hier dagelijks om me heen afspeelt. Deze gebeurtenissen roepen veel vragen bij me op: “Hoe kan het dat je niemand vertelt dat je zwanger bent? Waarom raken zoveel meisjes zonder partner zwanger? Waarom mag je vrijgezelle vrouwen niet vragen wie de vader van hun kind is? Hoe kan je van de ene op de andere dag getrouwd zijn, terwijl niemand je daarvoor ooit met een man gezien heeft? Staat samenwonen gelijk aan trouwen?” Veel vragen waarop geen één allesomvattend antwoord te geven is. Om deze zaken te begrijpen moet je teruggaan naar de wortels van de cultuur, de rol van de kerk en de invloed van westerse landen op deze maatschappij in ontwikkeling.
Het huwelijk in Kenia
Het is goed allereerst een definitie te geven van de officiële vorm van een relatie tussen man en vrouw in Kenia: het huwelijk. In Kenia zijn er op dit moment drie vormen van huwelijk. Voor al deze vormen wordt het woord marriage gebruikt.
De traditionele variant bestaat onder alle stammen en is nog steeds de belangrijkste vorm: het overhandigen van de bruidsschat. Deze variant is gebaseerd op het principe dat de vrouw het bezit van de man wordt. Tijdens een aantal ceremoniële bijeenkomsten wordt er onderhandeld tussen de families van beide partner om de waarde van de bruid te bepalen. Traditioneel wordt deze waarde uitgedrukt in koeien en geiten, maar tegenwoordig wordt die vaak omgerekend in geld. De betaling van de bruidsschat gebeurt vaak in termijnen en de aflossing kan een leven lang duren. Deze vorm van huwelijk wordt wettelijk geaccepteerd.
Onder invloed van het christendom is het kerkelijk huwelijk opgekomen. Deze vorm van trouwen is populair onder trouwe kerkgangers en vindt vaak plaats nadat de onderhandelingen over de bruidsschat heeft plaatsgevonden. Het is dus een extra bevestiging en biedt de mogelijkheid om de huwelijksplechtigheid met de hele kerkgemeenschap in te zegenen. De kerkdienst wordt gevolgd door cadeaus, lunch en een bruidstaart, maar meestal niet door een receptie of feest, tenzij de familie hier genoeg geld voor heeft. Aangezien de kerkelijke ceremonie aanzienlijk wat geld kost, kiezen veel mensen ervoor deze vorm achterwege te laten of om te wachten tot latere leeftijd zodat er genoeg geld gespaard is. Ook deze vorm wordt wettelijk erkend als het huwelijk voltrokken wordt binnen een gerenommeerde kerk.
De derde, minst officiële, maar tegenwoordig meest voorkomende vorm van een huwelijk is het zogenaamde come we stay marriage. Dit houdt in dat een man en een vrouw bij elkaar intrekken en vanaf dat moment als paar gezien worden door de gemeenschap. Dit gebeurt zonder enige poespas of ceremonie en kan plaatsvinden zonder officiële mededeling. Deze vorm wordt wettelijk pas erkend als het stel langer dan zeven jaar samenwoont of als het stel samen een kind heeft en langer dan een jaar een gezamenlijke huishouding voert.
Een tussenvorm, zoals een langdurige serieuze relatie of het samenwonen, zoals wij dat in Nederland kennen, bestaat in Kenia in principe niet. Ik schrijf bewust ‘in principe’, want hoewel er binnen de tradities en kerk geen ruimte is voor deze tussenvorm, is het voor liberale jongeren steeds gebruikelijker om afspraakjes te hebben en relaties aan te gaan met verschillende partners voordat er een definitieve partnerkeuze wordt gemaakt.
Achter gesloten deuren
Zoals beschreven, is er binnen de cultuur weinig ruimte voor relaties tussen ongetrouwde mannen en vrouwen. Dit leidt ertoe dat er veel in het geheim gebeurt. Mensen ontmoeten elkaar vaak niet en plein public en praten ook niet openlijk over hun relatie. Dit heeft als gevolg dat wanneer twee mensen een verhouding hebben, zij heel snel de beslissing nemen om te trouwen. Alleen dan wordt de relatie door de gemeenschap geaccepteerd. Ook zijn de man en vrouw er dan pas zeker van dat er geen andere partners op na worden gehouden. Helaas leidt dit tot veel huwelijken met echtelijke problemen. Men kende elkaar amper toen werd besloten samen door het leven te gaan. Uit elkaar gaan is vaak een allerlaatste toevluchtsoord. Scheiden is niet een zaak tussen twee partners, maar is een familieaangelegenheid. Traditioneel gezien kan alleen de man van de vrouw scheiden, waarbij de bruidsschat door de familie van de vrouw moet worden teruggegeven aan de man. Tegenwoordig kan ook in de rechtszaal een scheiding worden voltrokken, zowel op verzoek van de man als vrouw, maar alleen op gegronde redenen, zoals overspel, geweld of een psychische stoornis.
Een ander gevolg van relaties achter gesloten deuren is, dat een vrouw zwanger kan raken zonder dat iemand er van op de hoogte is dat zij een partner heeft. Zwangerschap is dan ook een veel voorkomende reden voor een huwelijk. Als de man geen verantwoordelijkheid neemt, kan het gebeuren dat niemand, zelfs niet het kind, er ooit achterkomt wie de vader is. Traditioneel gezien is alleenstaand moederschap een taboe. Keniaanse vrouwen worden opgevoed met de notie dat een echte vrouw een man en kinderen heeft. Iedereen die daarbuiten valt, wordt met minachting bekeken. Jonge vrouwen die toch zwanger raken, staan dan ook voor een lastig dilemma: trouwen (wat vaak tot echtelijke problemen leidt), een abortus plegen (wat illegaal en daarom vaak gevaarlijk is) of het kind ter wereld laten komen (en met de afkeur van de familie leven). Volgens onderzoek verlaten 13.000 meisjes in Kenia elk jaar noodgedwongen hun school vanwege een ongeplande zwangerschap .
Toch kiezen sommige vrouwen er tegenwoordig bewust voor alleenstaand door het leven te gaan. Hoewel er geen exacte cijfers bekend zijn, is het duidelijk dat het percentage alleenstaande moeders in Kenia blijft stijgen. Het valt te betwisten of dit een teken van groeiende emancipatie is of juist een gevolg van armoede en onwetendheid. Beide verklaringen kunnen de juiste zijn voor verschillende groepen vrouwen1. Hoewel voor plattelandsvrouwen de laatste verklaring vaak lijkt te kloppen, is er een grote groep opgeleide, vooruitstrevende vrouwen voor wie het eerste scenario toepasselijk lijkt.
Binnen de Keniaanse tradities worden kinderen gezien als een zegen. Hoe meer kinderen, des te gezegender de familie. Dit speelt ook een rol binnen de polygamie die vroeger bij alle Keniaanse stammen gebruikelijk was en tegenwoordig nog de norm is binnen enkele pastorale stammen. Met een tweede vrouw kunnen meer kinderen verwekt worden. Hoe welvarender de man, des te meer vrouwen hij kan onderhouden en des te groter zijn nageslacht is. Hoewel dit idee van polygamie binnen veel stammen niet langer geaccepteerd wordt, is het concept van het hebben van veel kinderen nog steeds levendig. Elk kind wordt met blijdschap verwelkomd. Als je zelf niet in staat bent om voor je kinderen te zorgen, wordt dit een gedeelde verantwoordelijkheid van de familie. Zussen en broers dragen financieel hun steentje bij. Grootmoeders nemen vaak de zorg op zich, wanneer (alleenstaande) moeders het druk hebben met werk of school. Veel kinderen van mijn collega’s wonen dan ook bij oma.
Deze culturele opvatting staat haaks op de bevinding van de UNFPA dat het economische voordelen heeft om minder kinderen per gezin te hebben. Logisch, want een werkend persoon hoeft dan minder afhankelijke personen financieel te ondersteunen. Wanneer de juiste structuren in een land aanwezig zijn, kan dit leiden tot gemiddeld meer geld en middelen per kind. Dit zou verklaren waarom veel landen in Azië juist zo’n grote groeispurt hebben doorgemaakt tussen 1965 en 1990. Het lijkt een voorwaarde voor een groeiende Keniaanse economie, dat de culturele norm over de hoeveelheid kinderen wordt bijgesteld. Zeker binnen de moderne Keniaanse gezinnen is een verandering zichtbaar. Voor veel van mijn collega’s zijn drie kinderen al meer dan genoeg.
Het gebrek aan openheid over voorbehoedsmiddelen speelt een grote rol bij zwangerschappen. Traditioneel gezien wordt hierover niet gesproken. Ook kerkelijk gezien is er geen dialoog mogelijk. Seks voor het huwelijk is een zonde en dus heb je überhaupt geen voorbehoedsmiddelen nodig. Het tegenstrijdige is dat zoveel ongetrouwde vrouwen zwanger raken. Momenteel zijn er veel discussies gaande in Kenia over het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Men is bezorgd over de recente toename in het gebruik van de pil en de morning-after pil onder jongeren. Daarbij is het een feit dat in ontwikkelingslanden, hoewel bij wet verboden, het overgrote deel van de abortussen plaatsvindt. Zeker in het licht van de HIV/AIDS epidemie zijn deze feiten alarmerend. Hoewel het percentage besmettingen in Kenia in de afgelopen tien jaar is gedaald, ligt het percentage nog steeds rond 8% van de bevolking . Dit is weer een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Over het gebruik van condooms, het enige voorbehoedsmiddel dat HIV-besmetting kan voorkomen, zijn weinig recente cijfers bekend. In 2001 werd het condoom door slechts 5% van de bevolking en 10% van de jongeren gebruikt . Zeker gezien het feit dat juist veel jonge vrouwen slachtoffer worden, lijkt voorlichting over voorbehoedsmiddelen een absolute noodzaak.
Veel organisaties besteden aandacht aan deze kwesties rond seks en relaties, al is dit vaak op een indirecte manier. Saint Martin, de organisatie waarvoor ik werkzaam ben, probeert vrouwen sterker en economisch onafhankelijk te maken. Vrouwen worden over hun rechten voorgelicht, er wordt hulpverlening geboden en er worden leningen verstrekt. Daarnaast kunnen mensen zich gratis op HIV/AIDS laten testen, zijn er hulpgroepen voor HIV-positieve mensen en wordt er voorlichting gegeven. In ons project Marleen Crafts zijn twee vrouwen met HIV/AIDS werkzaam. Doordat zij nu een eigen inkomen creëren, zijn zij niet langer afhankelijk van mannen. Vanwege eerder genoemde geslotenheid binnen de cultuur en de kerk, blijft het lastig voor organisaties om zaken als seks en voorbehoedsmiddelen aan te kaarten. Toch denk ik dat ook hier een grote rol voor de overheid en maatschappelijke organisaties is weggelegd. Jongeren zijn de toekomst van dit land en vormen tegelijkertijd ook de meest kwetsbare groep. De dialoog aangaan met jongeren kan ervoor zorgen dat zij durven te praten over hun gevoelens en vragen durven te stellen, wat hopelijk kan leiden tot gedragsveranderingen.
Ver van ons bed
Veel van deze zaken staan lijnrecht tegenover de normen en waarden in Nederland. Ik probeer de mensen hier beter te begrijpen door een vergelijking te trekken met de situatie in Nederland vroeger. “Hoe normaal was het voor vorige generaties om vriendjes mee naar huis te nemen? Konden onze (groot)ouders zomaar aan de pil gaan of besluiten condooms in huis te halen? Hoe goed kende men elkaar vroeger voordat het jawoord werd gegeven? Hoeveel huwelijken in Nederland zijn een gevolg van ongeplande zwangerschappen?” Als ik deze vragen probeer te beantwoorden, zie ik een sterke vergelijking met de situatie in Kenia vandaag. Ik besef dat vorige generaties minder vrijheid hadden in het aangaan van relaties. Tot de jaren zestig was gezinsplanning ook een taboe in de Nederlandse samenleving. Tot die tijd had Nederland zelfs één van de hoogste geboortecijfers van Europa .
Gelukkig is de situatie in Nederland in relatief korte tijd erg veranderd. Wat betreft zaken als gezinsplanning behoren we nu tot de meest vooruitstrevende landen ter wereld. Ter verduidelijking kan ik enkele statistieken geven. Nederland behoort tot de landen met het laagste abortuscijfer ter wereld: 6,5 per 1000 vrouwen van 15-44 jaar5. Ook behoort Nederland al jaren tot de landen waar het aantal tienermoeders naar verhouding zeer laag is. In 2004 had slechts één op de 65 pasgeborenen een moeder jonger dan 20 jaar . Toch is het condoomgebruik in Nederland nog lang niet de norm; slechts één derde van vrouwen en de helft van mannen met losse seksuele contacten gebruikt altijd een condoom .
Hoewel de Nederlandse maatschappij open is op het gebied van seks en relaties, spelen er nog genoeg problemen binnen relaties. Eén op de drie huwelijken leidde in 2006 tot een echtscheiding, nadat de partners gemiddeld 14 jaar getrouwd waren geweest6. Wij kunnen meer tijd nemen dan in Kenia voordat we onze definitieve partnerkeuze maken, maar dit is dus niet automatisch een garantie voor succes. De trend in Kenia om te kiezen voor samenwonen in plaats van het traditionele huwelijk is ook in Nederland op een bepaalde manier zichtbaar. Steeds meer samenwonende stellen besluiten niet te trouwen. In 2007 is 40 procent van alle kinderen door een niet-getrouwde moeder ter wereld gebracht6.
Kenia is een maatschappij in ontwikkeling. Er wordt wel eens gezegd dat mensen hierdoor ‘in de war zijn’. Er zijn veel tegenstrijdigheden tussen traditionele en moderne normen en waarden. Aan de ene kant willen jongeren hun ouders en kerk niet teleurstellen, maar aan de andere kant willen ze ook meegaan met de ontwikkelingen in westerse landen. De tijd zal ons leren hoe deze maatschappij een balans vindt tussen de eigen en moderne cultuur.
Habari ya kazi? Hoe gaat het op het werk?
Op het werk gaat alles voorspoedig. Het is vreemd om in de afrondende fase van mijn contractsperiode te zijn beland. Twee jaar zijn omgevlogen. Het is onvoorstelbaar om te bedenken dat ik het project straks achter me zal laten. Ik zal mijn uiterste best doen om de komende maanden de overdracht in goede banen te leiden en hoop na die tijd contacten met het project te onderhouden.
Zoals ik in mijn vorige nieuwsbrief schreef, was de winst van het afgelopen financiële jaar boven verwachting. En sindsdien is de verkoop op dezelfde voet verder gegaan. Enkele grote bestellingen voor drie winkels in Nairobi en voor onze partnerorganisatie Atantemani in Italië zorgden voor een record omzet in juli. De maanden juli, augustus en september zijn de hoogseizoen maanden. Hoewel het aantal toeristen niet vergelijkbaar is met dat van vorig jaar, is er zeker een verbetering zichtbaar. Feit blijft dat de gebeurtenissen in Kenia en de publicaties daarover grote schade hebben aangericht voor de gehele toerisme sector.
Sinds kort hebben wij een project opgestart in samenwerking met het mensenrechtenprogramma van Saint Martin. Dit programma is onder andere actief voor de rechten van gevangenen. In een nabij gelegen gevangenis zitten veel mannen van de Samburu-stam. Deze stam staat, net als hun populaire broederstam de Masai, bekend om het maken van versieringen van kraaltjes. Het project heeft als doel gevangenen te rehabiliteren door de productie van sieraden. Enkele gevangenen maken nu armbandjes en kettingen van kleurrijke kraaltjes, die wij in de winkel verkopen om inkomsten te sparen voor na hun vrijlating. Het project staat nog in de kinderschoenen, maar het is interessant om een kijkje te nemen binnen de gevangenis en iets nieuws met deze mensen op te starten.
De afgelopen maanden hebben we verschillende trade fairs, evenementen waarbij organisaties hun koopwaar uitstallen, bijgewoond. Dit is niet alleen goed voor de naamsbekendheid voor ons project, maar zorgt vaak ook voor een goede verkoop. De fairs hebben ertoe geleid dat meer klanten de weg naar de winkel hebben weten te vinden, dat enkele instanties ons hebben benaderd met ideeën voor samenwerking en dat wij met een foto in het nationale dagblad hebben gestaan. Een goede marketing activiteit dus!
De deuren van het restaurant dat naast ons in hetzelfde pand zit, zijn weer geopend. En wel door dezelfde voormalige eigenaar. Wat dreigde in een rechtszaak uitgevochten te worden, is uiteindelijk simpelweg opgelost door de betaling van de achterstallige huur en het aanbieden van excuses. Keniaans zaken doen blijft verwonderlijk. De heropening van het restaurant heeft er in ieder geval toe geleid dat wij nu vrijwel elke dag klanten verwelkomen.
Tot slot hebben wij de laatste maanden veel aandacht besteed aan teambuilding. Zelf heb ik niet heel veel ervaring met teambuildingsactiviteiten, maar ik heb het positieve effect ervan nu in de praktijk ervaren. In de afgelopen maanden hebben we verschillende activiteiten ondernomen met de mensen van de werkplaatsen. We hebben een gelijksoortig project bezocht in Nairobi met het doel van deze organisatie te leren. We hebben een dag spelletjes gedaan om de onderlinge band te versterken. De mentaliteit van de werknemers is sindsdien helemaal omgeslagen. Hoewel sommigen enkele maanden geleden nog spraken over ‘uitgebuit worden’, zijn zij sinds kort weer vrolijk aan het werk en doen zij hun best om de kwaliteit hoog te houden. Het is ons voornemen om deze activiteiten regelmatig te blijven organiseren, omdat de juiste team spirit nu eenmaal een voorwaarde is voor een goed functionerend project!
6 okt 2008
Zomaar wat gebeurtenissen
Lieve allemaal,
Even een berichtje met zomaar wat gebeurtenissen van de afgelopen weken.
Allereerst het trieste bericht dat er ondanks alle zorgen toch nog enkele puppies zijn overleden. Van de 15 zijn er 4 gestorven, heb ik er 8 verkocht en zitten er nog 3 voor de deur. Helaas ziet één van de laatste drie er ook niet al te sterk uit. Drie maanden moedermelk, extra melk en pap, vaccinaties tegen hardnekkige ziekten en ontwormingstabletten geven helaas geen garantie voor overleven. Het blijft naar. Een puppy wordt meestal opeens lusteloos en zwak, heeft diarree, geeft over en verliest bloed. Twee dagen later is het dan voorbij. Weinig dat een dierenarts in een dergelijk geval kan doen. In Kenia geldt Darwin’s evolutieleer: ‘survival of the fittest’.
Vorige week besloten we in plaats van de al vaak bewandelde paden, Nairobi en Nakuru, eens een anders stadje te bezoeken. De keuze viel op Nanyuki, een stadje dat bekend is, omdat het aan de voet van Mount Kenya ligt en de meeste trektochten van daaruit starten. De tocht in de matatu duurde twee uur en leidde over zandwegen en slingerpaadjes langs allerlei kleine dorpjes. De chauffeur dacht een shortcut te hebben ontdekt, maar naar mijn idee was het even lang en in ieder geval een stuk comfortabeler geweest om de hoofdweg te nemen. Mijn eerste indruk van Nanyuki bij aankomst: een stoffig stadje, nog kleiner dan Nyahururu, weinig winkels, weinig straten, alleen enkele hotels. Daarbij werd het uitzicht op de berg de hele dag versperd door wolken. Maar vanuit entertainment oogpunt werd het een heel geslaagd weekend. Zaterdagavond een hippe club gevonden: leuk ingericht, fatsoenlijke mensen en hippe muziek (alles wat in de clubs van Nyahururu ver te zoeken is). De volgende dag gerelaxed op ligstoelen aan het zwembad van de meest luxueuze lodge in de omgeving. Het zwembad was omringd door palmbomen en had ook een heuse sportclub: een werkende sauna, stoombad en compleet ingerichte fitness ruimte. Al was een overnachting bij deze lodge boven ons budget (drie keer de prijs die wij in een ander hotel hadden betaald), voor een hele dag gebruik maken van al deze faciliteiten vroegen ze slechts 2 Euro per persoon. Heerlijk genieten dus! Helemaal uitgerust konden wij, na een maaltijd geroosterde geit met heerlijk verse chapati’s bij een lokaal tentje, weer aan de terugreis beginnen. Dit keer nam de chauffeur gelukkig niet de shortcut, maar we deden er wel een half uur korter over…
Mijn camera is een tijdje zoek geweest, of beter gezegd voor een week in iemand anders handen. Tijdens een werkbezoek aan Nairobi had ik mijn camera meegenomen om foto’s te kunnen nemen van hoe wij onze spullen uitstallen tijdens een bezoekje aan de Nederlandse Ambassade. Op de heenweg gaven we een lift aan de zoon van één van de directieleden, die halverwege de reis bij een stadje uitstapte. s’Avonds bij aankomst in het hostel bleek dat mijn tas niet meer in de auto lag. Aangezien we wel een andere tas vonden, was de conclusie snel getrokken: de tas was verwisseld. De bewuste zoon werd gebeld en er werd afgesproken om de tas de volgende dag op te halen en terug om te wisselen. Zo gezegd, zo gedaan, alleen bij de omwisseling bleek dat mijn camera niet meer in de tas zat… De locatie waar de zoon zich bevond, een afkickcentrum voor alcoholisten, maakte hem enigszins verdacht, maar hij bleef volhouden van niets te weten. Na een week lang gesprekken met zijn vader (de directeur dus!) en telefoontjes met de leiding van het centrum werd ik nog steeds niets wijzer. Ik besloot met de politie te praten en die waren duidelijk: er is geen andere verdachte dan de zoon en deze moet gedwongen worden de camera terug te geven! De volgende dag zou ik aangifte gaan doen bij de lokale politie van het bewuste stadje waar dat centrum zat, samen met zijn vader die aan mijn kant stond. Maar wonder boven wonder werd ik midden in de nacht gebeld: de camera was terecht. In wonderen geloof ik normaal gesproken niet echt, maar het scheelde mij weer gedoe met de politie en een reisje naar dat stadje, dus ik was allang blij. De camera is nu weer in mijn handen en functioneert nog steeds prima. Over de dader heb ik ook geen enkele twijfel, want de zoon kon het niet laten enkele foto’s en video’s te nemen zonder deze van de camera te verwijderen.
Binnen Saint Martin worden veel kinderen opgevangen: straatkinderen, slachtoffers van mishandeling en wezen met HIV/AIDS. Ik heb een zwak voor veel van deze kinderen ontwikkeld, want het zijn allemaal zulke lieve, enthousiaste kinderen. Ik heb ooit eens een straatkind een nachtje over de vloer gehad, maar verder ging het meestal niet verder dan een zondags bezoekje aan de verschillende centers. Binnen het centrum voor kinderen met HIV/AIDS is het normaal dat deze kinderen af en toe worden gehaald voor een dagje uit door (verre) familieleden of zogenaamde ‘peetouders’. De rol van de peetouders is om de kinderen een normale familiesetting te laten zien en ze wat afleiding te geven. Het oudste meisje (12 jaar) binnen het centrum heeft geen officiële peetouders, maar had aan de leiding aangegeven Mbatia en mij als tante en oom te zien. Aangezien zij ook zeker ons favorietje is, konden wij haar een dagje uit met oom en tante zeker niet weigeren. Gisteren hebben we een dagje met haar hamburgers gebakken, gekleurd, met de puppies gespeeld, stickers geplakt en een film gekeken. Ik vroeg me af of haar filmkeuze “Dirty Dancing” gewaardeerd zou worden door de zusters door wie het centrum geleid wordt. Maar ach, toen ik 12 was keek ik ook altijd naar romantische films zonder al te veel rare gedachten. Het is nou eenmaal de rol van peetouders om de kinderen wat nieuws te laten beleven en hen het leven buiten het centrum te laten zien! Daarbij gaf ze later aan dat het de eerste keer was dat ze een dergelijke film had gezien (normaal kijken ze tekenfilms) en dat de film het hoogtepunt van de dag was! Voor ons was het dagje zeker een succes en we hopen haar nu vaker een middagje op te halen.
Veel groetjes vanuit Kenia,
Annelies
Even een berichtje met zomaar wat gebeurtenissen van de afgelopen weken.
Allereerst het trieste bericht dat er ondanks alle zorgen toch nog enkele puppies zijn overleden. Van de 15 zijn er 4 gestorven, heb ik er 8 verkocht en zitten er nog 3 voor de deur. Helaas ziet één van de laatste drie er ook niet al te sterk uit. Drie maanden moedermelk, extra melk en pap, vaccinaties tegen hardnekkige ziekten en ontwormingstabletten geven helaas geen garantie voor overleven. Het blijft naar. Een puppy wordt meestal opeens lusteloos en zwak, heeft diarree, geeft over en verliest bloed. Twee dagen later is het dan voorbij. Weinig dat een dierenarts in een dergelijk geval kan doen. In Kenia geldt Darwin’s evolutieleer: ‘survival of the fittest’.
Vorige week besloten we in plaats van de al vaak bewandelde paden, Nairobi en Nakuru, eens een anders stadje te bezoeken. De keuze viel op Nanyuki, een stadje dat bekend is, omdat het aan de voet van Mount Kenya ligt en de meeste trektochten van daaruit starten. De tocht in de matatu duurde twee uur en leidde over zandwegen en slingerpaadjes langs allerlei kleine dorpjes. De chauffeur dacht een shortcut te hebben ontdekt, maar naar mijn idee was het even lang en in ieder geval een stuk comfortabeler geweest om de hoofdweg te nemen. Mijn eerste indruk van Nanyuki bij aankomst: een stoffig stadje, nog kleiner dan Nyahururu, weinig winkels, weinig straten, alleen enkele hotels. Daarbij werd het uitzicht op de berg de hele dag versperd door wolken. Maar vanuit entertainment oogpunt werd het een heel geslaagd weekend. Zaterdagavond een hippe club gevonden: leuk ingericht, fatsoenlijke mensen en hippe muziek (alles wat in de clubs van Nyahururu ver te zoeken is). De volgende dag gerelaxed op ligstoelen aan het zwembad van de meest luxueuze lodge in de omgeving. Het zwembad was omringd door palmbomen en had ook een heuse sportclub: een werkende sauna, stoombad en compleet ingerichte fitness ruimte. Al was een overnachting bij deze lodge boven ons budget (drie keer de prijs die wij in een ander hotel hadden betaald), voor een hele dag gebruik maken van al deze faciliteiten vroegen ze slechts 2 Euro per persoon. Heerlijk genieten dus! Helemaal uitgerust konden wij, na een maaltijd geroosterde geit met heerlijk verse chapati’s bij een lokaal tentje, weer aan de terugreis beginnen. Dit keer nam de chauffeur gelukkig niet de shortcut, maar we deden er wel een half uur korter over…
Mijn camera is een tijdje zoek geweest, of beter gezegd voor een week in iemand anders handen. Tijdens een werkbezoek aan Nairobi had ik mijn camera meegenomen om foto’s te kunnen nemen van hoe wij onze spullen uitstallen tijdens een bezoekje aan de Nederlandse Ambassade. Op de heenweg gaven we een lift aan de zoon van één van de directieleden, die halverwege de reis bij een stadje uitstapte. s’Avonds bij aankomst in het hostel bleek dat mijn tas niet meer in de auto lag. Aangezien we wel een andere tas vonden, was de conclusie snel getrokken: de tas was verwisseld. De bewuste zoon werd gebeld en er werd afgesproken om de tas de volgende dag op te halen en terug om te wisselen. Zo gezegd, zo gedaan, alleen bij de omwisseling bleek dat mijn camera niet meer in de tas zat… De locatie waar de zoon zich bevond, een afkickcentrum voor alcoholisten, maakte hem enigszins verdacht, maar hij bleef volhouden van niets te weten. Na een week lang gesprekken met zijn vader (de directeur dus!) en telefoontjes met de leiding van het centrum werd ik nog steeds niets wijzer. Ik besloot met de politie te praten en die waren duidelijk: er is geen andere verdachte dan de zoon en deze moet gedwongen worden de camera terug te geven! De volgende dag zou ik aangifte gaan doen bij de lokale politie van het bewuste stadje waar dat centrum zat, samen met zijn vader die aan mijn kant stond. Maar wonder boven wonder werd ik midden in de nacht gebeld: de camera was terecht. In wonderen geloof ik normaal gesproken niet echt, maar het scheelde mij weer gedoe met de politie en een reisje naar dat stadje, dus ik was allang blij. De camera is nu weer in mijn handen en functioneert nog steeds prima. Over de dader heb ik ook geen enkele twijfel, want de zoon kon het niet laten enkele foto’s en video’s te nemen zonder deze van de camera te verwijderen.
Binnen Saint Martin worden veel kinderen opgevangen: straatkinderen, slachtoffers van mishandeling en wezen met HIV/AIDS. Ik heb een zwak voor veel van deze kinderen ontwikkeld, want het zijn allemaal zulke lieve, enthousiaste kinderen. Ik heb ooit eens een straatkind een nachtje over de vloer gehad, maar verder ging het meestal niet verder dan een zondags bezoekje aan de verschillende centers. Binnen het centrum voor kinderen met HIV/AIDS is het normaal dat deze kinderen af en toe worden gehaald voor een dagje uit door (verre) familieleden of zogenaamde ‘peetouders’. De rol van de peetouders is om de kinderen een normale familiesetting te laten zien en ze wat afleiding te geven. Het oudste meisje (12 jaar) binnen het centrum heeft geen officiële peetouders, maar had aan de leiding aangegeven Mbatia en mij als tante en oom te zien. Aangezien zij ook zeker ons favorietje is, konden wij haar een dagje uit met oom en tante zeker niet weigeren. Gisteren hebben we een dagje met haar hamburgers gebakken, gekleurd, met de puppies gespeeld, stickers geplakt en een film gekeken. Ik vroeg me af of haar filmkeuze “Dirty Dancing” gewaardeerd zou worden door de zusters door wie het centrum geleid wordt. Maar ach, toen ik 12 was keek ik ook altijd naar romantische films zonder al te veel rare gedachten. Het is nou eenmaal de rol van peetouders om de kinderen wat nieuws te laten beleven en hen het leven buiten het centrum te laten zien! Daarbij gaf ze later aan dat het de eerste keer was dat ze een dergelijke film had gezien (normaal kijken ze tekenfilms) en dat de film het hoogtepunt van de dag was! Voor ons was het dagje zeker een succes en we hopen haar nu vaker een middagje op te halen.
Veel groetjes vanuit Kenia,
Annelies
2 sep 2008
Augustus in Kenya
Hallo allemaal,
Het is alweer te lang geleden, dus bij deze even mijn laatste nieuws uit Kenya!
Sinds mijn bezoek aan Nederland in maart was het weer hoogseizoen in mijn huis. Met overlap heb ik sindsdien drie keer bezoek ontvangen. Gezellig druk dus! Het is altijd heerlijk om vrienden mijn leven te laten zien, bij te kletsen en Nederlandse lekkernijen in ontvangst te nemen. De bezoekjes motiveren mij ook om tripjes te ondernemen. Van wandelingen in “mijn achtertuin” (zoals de heuvels en de waterval) tot kampeertripjes naar de mooie Keniaanse wildparken. Het is soms een uitdaging dit alles met werk te combineren, maar het mooie is dat het promoten van Saint Martin en de winkel Marleen Crafts ook tot mijn werktaken behoort!
Vorig jaar september hadden mijn oom en tante geld ingezameld tijdens hun 40-jarige huwelijksdag. Deze donatie was bestemd voor de gehandicapten centra in de omgeving van Nyahururu. Deze centra zijn onderdeel van lokale basisscholen en bieden onderwijs en onderdak aan lichamelijk en mentaal gehandicpate kinderen. Met het ingezamelde geld had ik, samen met het gehandicaptenprogramma van Saint Martin, speelgoed ingekocht voor deze kinderen. Bij het uitzoeken van het speelgoed werd er vooral op gelet of de spullen nuttig en leerzaam waren voor gehandicapte kinderen. Het uitdelen van het speelgoed aan 15 centra heeft een aantal dagen geduurd en zelf ben ik twee dagen aanwezig geweest. Het uitdelen was een waar feest. De blijdschap was van de kindergezichten af te lezen!
In juli zijn er 15 puppies geboren! Met terughoudende blijdschap zag ik de geboorte van deze hondjes aan. Vorig jaar hadden immers slechts 4 van de 17 puppies de eerste maand overleefd. Ditmaal heb ik me goed laten voorlichten door verschillende dierenartsen en besloot ik de puppies al na drie weken in te laten enten. Resultaat: alle 15 huppelen ze nu gezond en wel over mijn erf. Over een week of twee zijn ze oud genoeg om bij de twee moeders weggehaald te worden, dus ik moet de komende tijd druk gaan marketen!
Augustus was ook de maand van mijn verjaardag. Het blijft raar een jaartje ouder te worden op zo’n grote afstand van thuis, maar gelukkig houden Kenianen ook wel van een feestje. Hoewel ze hun eigen verjaardag meestal vergeten, kwamen zo’n 20 collega’s op de zaterdag na mijn verjaardag graag bij mij de dansvloer onveilig maken. Ook had ik op de dag van mijn verjaardag nog Nederlands bezoek over de vloer, wat het verjaardagsdiner net iets specialer maakte.
Op mijn werk gaat alles nog steeds heel goed. Het rare is dat het aftellen van de laatste maanden ingegaan is. Mijn contract loopt officieel eind oktober af, maar ik hoop hier nog enkele maandjes aan vast te plakken. Mijn doel voor de komende maanden is: overdragen. Ik moet ervoor zorgen dat ik twee niewe medewerkers inwerk, zodat het project na mijn vertrek succesvol door kan lopen.
Ik probeer mijn 5e CMC Nieuwsbrief hopelijk deze maand af te ronden en rond te sturen. Maar voor degenen die iets achterlopen zet ik mijn 4e nieuwsbrief ook nog even op deze site!
Liefs Annelies
Het is alweer te lang geleden, dus bij deze even mijn laatste nieuws uit Kenya!
Sinds mijn bezoek aan Nederland in maart was het weer hoogseizoen in mijn huis. Met overlap heb ik sindsdien drie keer bezoek ontvangen. Gezellig druk dus! Het is altijd heerlijk om vrienden mijn leven te laten zien, bij te kletsen en Nederlandse lekkernijen in ontvangst te nemen. De bezoekjes motiveren mij ook om tripjes te ondernemen. Van wandelingen in “mijn achtertuin” (zoals de heuvels en de waterval) tot kampeertripjes naar de mooie Keniaanse wildparken. Het is soms een uitdaging dit alles met werk te combineren, maar het mooie is dat het promoten van Saint Martin en de winkel Marleen Crafts ook tot mijn werktaken behoort!
Vorig jaar september hadden mijn oom en tante geld ingezameld tijdens hun 40-jarige huwelijksdag. Deze donatie was bestemd voor de gehandicapten centra in de omgeving van Nyahururu. Deze centra zijn onderdeel van lokale basisscholen en bieden onderwijs en onderdak aan lichamelijk en mentaal gehandicpate kinderen. Met het ingezamelde geld had ik, samen met het gehandicaptenprogramma van Saint Martin, speelgoed ingekocht voor deze kinderen. Bij het uitzoeken van het speelgoed werd er vooral op gelet of de spullen nuttig en leerzaam waren voor gehandicapte kinderen. Het uitdelen van het speelgoed aan 15 centra heeft een aantal dagen geduurd en zelf ben ik twee dagen aanwezig geweest. Het uitdelen was een waar feest. De blijdschap was van de kindergezichten af te lezen!
In juli zijn er 15 puppies geboren! Met terughoudende blijdschap zag ik de geboorte van deze hondjes aan. Vorig jaar hadden immers slechts 4 van de 17 puppies de eerste maand overleefd. Ditmaal heb ik me goed laten voorlichten door verschillende dierenartsen en besloot ik de puppies al na drie weken in te laten enten. Resultaat: alle 15 huppelen ze nu gezond en wel over mijn erf. Over een week of twee zijn ze oud genoeg om bij de twee moeders weggehaald te worden, dus ik moet de komende tijd druk gaan marketen!
Augustus was ook de maand van mijn verjaardag. Het blijft raar een jaartje ouder te worden op zo’n grote afstand van thuis, maar gelukkig houden Kenianen ook wel van een feestje. Hoewel ze hun eigen verjaardag meestal vergeten, kwamen zo’n 20 collega’s op de zaterdag na mijn verjaardag graag bij mij de dansvloer onveilig maken. Ook had ik op de dag van mijn verjaardag nog Nederlands bezoek over de vloer, wat het verjaardagsdiner net iets specialer maakte.
Op mijn werk gaat alles nog steeds heel goed. Het rare is dat het aftellen van de laatste maanden ingegaan is. Mijn contract loopt officieel eind oktober af, maar ik hoop hier nog enkele maandjes aan vast te plakken. Mijn doel voor de komende maanden is: overdragen. Ik moet ervoor zorgen dat ik twee niewe medewerkers inwerk, zodat het project na mijn vertrek succesvol door kan lopen.
Ik probeer mijn 5e CMC Nieuwsbrief hopelijk deze maand af te ronden en rond te sturen. Maar voor degenen die iets achterlopen zet ik mijn 4e nieuwsbrief ook nog even op deze site!
Liefs Annelies
1 sep 2008
CMC NIEUWSBRIEF NO.4 (Mei 2008)
Hallo allemaal,
Zo schrijf ik in mijn vorige nieuwsbrief nog een positief stukje over de verschillende stammen die Kenia rijk is met hun verschillende tradities, zo staat het volgende moment heel Kenia op z’n kop! Niemand had kunnen voorspellen dat de verkiezingen zo uit de hand zouden lopen. Gelukkig kan ik nu schrijven dat het rustiger is geworden. Ik heb ook bewust tot dit moment gewacht met het schrijven en versturen van mijn vierde nieuwsbrief. Ik hoop in ieder geval van harte dat de situatie nu stabiel blijft, voor alle mensen hier en voor de toekomst van dit land!
Veel groeten uit Kenia,
Annelies van Velden
Crisis in Kenia
De afgelopen maanden zijn de boeken ingegaan als een historisch dieptepunt in de Keniaanse geschiedenis.
Maandenlang leefden de Kenianen toe naar de verkiezingen voor de president en het parlement. Enkele weken voordat het zover was, reed er elke dag wel een vrachtwagen volgeladen met mensen en met keiharde muziek door de straten van Nyahururu, gevolgd door een joelende menigte voetgangers en fietsers. Een voor mij verbazingwekkende ontdekking was dat het grootste deel van deze gedreven campagnevoerders betaald wordt door de persoon voor wie zij campagne voeren. Niets idealen, maar gewoon brood op de plank! De ene dag juichend door de straten voor politicus X, de volgende dag voor zijn tegenstander Y. Alleen de welgestelde mensen binnen dit land kunnen het zich dan ook veroorloven zich kandidaat te stellen als parlementslid. Gedurende deze campagneperiode was de stad ‘s avonds vaak erg druk en chaotisch. De jongeren drinken ‘s avonds het geld weer op dat zij overdag hebben
verdiend.
Op de bewuste verkiezingsdag wachtten de mensen geduldig in lange rijen om hun stem uit te brengen. Veel mensen moesten stad en land afreizen om het stemlokaal te bereiken waar zij ingeschreven stonden. Niemand hoefde die dag dan ook te werken. Het dagelijks leven lag compleet plat. De Kenianen waren er trots op om van hun stemrecht gebruik te maken.
Nadat de laatste stemmen zo rond de avondschemering waren uitgebracht, begon het afwachten. Stemlokaal na stemlokaal deelde voor televisie en radio hun getelde stemmen mee. Het was moeilijk de resultaten te peilen, omdat het aantal mensen per stemlokaal enorm uiteenloopt en er alleen absolute aantallen werden gecommuniceerd. Na enige tijd werd duidelijk dat ODM-patijleider Raila Odinga, uit het westen van Kenia, de leiding in de presidentsverkiezing ging nemen. Dit was in de voorafgaande maanden al in de peilingen voorspeld. Drie dagen na de verkiezingen, toen de tellingen nog steeds niet afgerond waren, kwam hier echter een plotselinge omslag in. De stemlokalen die als laatst hun stemmen hadden geteld, bleken opeens in het voordeel van de vorige president Mwai Kibaki, uit centraal Kenia, uit te slaan. Hoewel het nieuwe gekozen parlement voor het grootste deel uit leden van ODM bestond, bleek dat PNU-leider Kibaki de presidentsverkiezingen gewonnen had. Hoewel veel mensen hun twijfels hadden bij de tellingen, werd aan het eind van de dag niet Raila Odinga, maar wederom Mwai Kibaki als president ingezworen. Mensen in 2
Nyahururu, middenin het Kikuyu-gebied, vierden uitgelaten feest. Hun leider, Kibaki, had opnieuw gewonnen. De sfeer was vergelijkbaar met die in Nederland bij de winst van een WK!
De euforie was echter van korte duur. Al snel hoorden we verschrikkelijke geluiden van landgenoten die elkaar te lijf gingen op veel plekken in het land. De sfeer was de laatste dagen in sommige plaatsen al te snijden geweest tussen verschillende etnische groepen, maar nu barstte de bom. Deels waren het frustraties om de niet rechtmatige overwinning; deels leken het vantevoren geplande acties. Veel ODM-aanhangers stemden op het zogenaamde
controversiële “Majimbo” toen zij hun stem op ODM uitbrachten. Officieel betekent dit dat een land opgedeeld is in districten die elk hun eigen belasting ophalen en besteden. In de volksmond betekent dit echter: “Alle stammen moeten weer terug naar hun originele grondgebied”. Onder dit motto werden de Kikuyu’s dan ook massaal en op brute manier weggejaagd uit de gebieden waar zij niet oorspronkelijk vandaan kwamen. Hun huizen en bezittingen werden afgebrand door de rivaliserende stammen, de Kalenjins en Luo’s, die zij
jarenlang als goede buur hadden beschouwd.
Aangezien in Nyahururu voornamelijk mensen van de Kikuyu-stam wonen was er minder spanning dan in steden waar de bevolking veel gemengder is. Gelukkig bleef het geweld dan ook ver uit de buurt. Toch waren ook in Nyahururu de gevolgen van de crisis te merken. Collega’s waren bezorgd om familieleden die hun bezittingen hadden verloren, die hun toevlucht in een politiekamp hadden gezocht of die opgesloten zaten in huis vanwege de onveiligheid op straat. Steeds meer vluchtelingen kwamen deze kant op, omdat hier juist de wortels van veel Kikuyu’s liggen. Het was afwachten op wraakacties van de kant van de Kikuyu’s. De in Nyahururu wonende Luo’s en Kalenjins voelden zich steeds minder op hun gemak. Ook binnen St. Martin werken mensen van deze afkomst. Gelukkig werd in onze organisatie het belang van saamhorigheid sterk benadrukt. Hoewel enkele van mijn collega’s tijdelijk onderdak op het politiebureau hebben moeten zoeken, is geen van hen vertrokken uit Nyahururu. Helaas zijn er wel veel anderen die zich na geruchten en bedreigingen niet meer veilig voelden en besloten te vertrekken naar hun oorspronkelijk grondgebied.
Enkele weken na de verkiezingen, toen het juist rustiger leek te worden in het land, begonnen de Kikuyu’ met de gevreesde wraakacties. Het geweld barstte nu ook in enkele plaatsen in de omgeving van Nyahururu los. Het was schrikken om te merken hoe dichtbij het geweld opeens kwam. Ook in Nyahururu was er een escalatie, die gelukkig snel door de politie onderdrukt werd. De spanning bleef zeker een ruime week voelbaar. Mensen gingen ’s avonds niet meer over straat. Veel vrouwen droegen opeens geen broeken meer. Er bleken incidenten
geweest te zijn van vrouwen die op straat uitgekleed werden door de “Mungiki”. De Mungiki is een sekte die bestaat uit jonge Kikuyu’s met extreem conservatieve ideeën. Zij bleken achter een groot deel van het geweld te zitten en waren actief in veel steden. Deze groep wordt gevreesd door zowel niet-Kikuyu’s als Kikuyu’s. Het zijn juist deze extremisten die tijdens dit soort situaties hun voordeel doen. Zij nemen wraak op andere stammen en dwingen
stamgenoten mee te vechten. Onder andere stammen vind je soortgelijke sektes. Er gaan veel geruchten dat het juist de hoge politieke bazen zijn die deze extreme jongeren bewapenen en hen inzetten voor hun persoonlijk belang.
Naast de direct zichtbare gewelddadigheden, zoals brandstichtingen en plunderingen, zijn er ook andere minder zichtbare, maar ernstige gevolgen van de nationale crisis. De economie heeft een grote klap gekregen. In het begin was benzine schaars en reed het openbaar vervoer bijna niet. Er waren dagen dat er in heel het land geen beltegoed te krijgen was voor de prepaid telefoons waarmee iedereen hier belt. Kantoren en fabrieken zijn geplunderd. Een
ironisch voorbeeld is dat van een melkfabriek die in brand gestoken werd. De vandalen konden hierna hun melk nergens meer kwijt en lopen nu hun inkomsten mis. Helaas zijn ook toeristen massaal weggevlucht. Het is pas nu, meer dan twee maanden na dato, dat ik voor het eerst weer enkele toeristenbusjes voorbij zie rijden.
Een ander schrijnend gevolg is dat van vluchtelingen van verschillende afkomsten die zijn vertrokken naar veiligere gebieden. Nyahururu ligt langs een centrale weg. Het straatbeeld van een aantal weken geleden was dat van bussen en trucks vol met mensen en opgestapelde meubels die voorbij reden in allerlei richtingen. Veel gevluchte Kikuyu’s zijn inmiddels ondergebracht bij familie en hebben niet de geringste intentie binnenkort nog terug te gaan.
Talloze bedrijven, media en prominente personen hebben zich gelukkig uitgesproken tegen de politici en hebben de Keniaanse bevolking opgeroepen tot vrede. Verschillende media werden ingezet. Van televisie, tot krant tot sms-jes op mobiele telefoons. Het nieuws was hier in de eerste weken helaas niet live te volgen vanwege de ban van de regering op live-uitzendingen. Daarom leek het soms of mensen in Nederland beter op de hoogte waren van de laatste escalaties dan ikzelf. De hele wereld volgde op de voet wat er hier gebeurde. Ik heb meerdere malen het commentaar gehoord van Kenianen dat mensen in het buitenland alleen maar de allerergste beelden te zien krijgen en daarom niet goed kunnen relativeren dat niet het hele land een brandhaard is. De opstanden vinden plaats in bepaalde steden en dan vaak geconcentreerd in bepaalde wijken. Het zijn juist de allerarmsten die het eerst de straten op gaan. Ook veel criminelen doen in deze periodes hun voordeel.
Het grootste deel van de Kenianen wil doorgaan met hun normale leven en wil leven in een democratie. De Kenianen om mij heen zijn van nature positief ingesteld en hopen dat de rust snel weer terugkeert. Doordat zij een relatief hard leven gewend zijn, lijkt de situatie voor hen acceptabeler dan voor de rest van de wereld. Ik heb veel respect voor hoe veel mensen hier in het leven staan. Ik vind het verbazingwekkend hoe mensen hun verre familie die zij in geen jaren gezien hebben in huis halen. Ook heb ik mensen ontmoet die alles zijn kwijtgeraakt. Met
een glimlach op hun gezicht zijn zij op zoek naar een nieuw huis en nieuwe baan.
Na twee maanden zijn de leiders, onder leiding van Kofi Annan en onder grote druk van de internationale gemeenschap, eindelijk tot een akkoord gekomen. Nu is het aan het parlement om de beslissingen door te voeren. Het is afwachten hoe de nieuwe politieke constructie van President, Vice President en Prime Minister in de praktijk gaat uitpakken. De leiders zijn de afgelopen tijd heel ver van de gemiddelde Keniaan komen te staan. Veel Kenianen had het
niet eens zo veel uitgemaakt wie van de twee de verkiezingen had gewonnen. Maar beide leiders bleken alleen uit op persoonlijk belang en niet op dat van de bevolking. De politiek was en is op straat het gesprek van de dag. Nu kunnen we alleen maar hopen op een goede samenwerking binnen de regering tussen de verschillende kampen. Hopelijk wordt er ook een goede oplossing gevonden voor de vele vluchtelingen die nog steeds in kampen zitten.
Gelukkig gaat het leven hier weer door. En terwijl ik weet dat de verkiezingsstrijd zijn littekens achterlaat binnen de samenleving, als je door Kenia reist en door de straten wandelt merk je bijna geen verschil met hoe het eerst was.
Het werk
Mijn werk heeft ook direct te leiden onder de crisis van de afgelopen maanden. Onze doelgroep bestaat voornamelijk uit toeristen en bezoekers van St. Martin. Beide groepen blijven weg sinds de escalaties en als gevolg op de negatieve reisadviezen van de ambassades. Toch heeft het project zeker niet stil gestaan de afgelopen maanden.
In november 2007 heeft de winkel “Marleen Crafts” eindelijk officieel haar deuren geopend voor het publiek. De winkel ging goed van start. De eerste twee maanden hadden we de verkoop die we ons ten doel hadden gesteld behaald. Natuurlijk hadden we het voordeel dat december een maand is voor kerstinkopen. Onze klanten waren vooral bezoekers en bekenden
van St. Martin, maar ook mensen uit Nairobi die onze producten al kenden. Enkele toeristen wisten de weg naar de winkel ook te vinden, terwijl we nog geen grootschalige promotie onder toeroperators hadden gedaan. Tijdens de kerst sloten we twee weken onze deur, omdat heel St. Martin dan haar deuren sluit. Al met al waren we tevreden met de eerste resultaten.
In dezelfde maand had ook ons buurrestaurant “Nyahururu Steakhouse” een openingsfeest. De burgemeester en andere prominente mensen waren allemaal van de partij. Het was dan ook duidelijk welke weg de eigenaar wilde inslaan met deze nieuwe tent. Ik vind het prima als iemand zich als marketingstrategie op de hogere klasse richt, maar ik heb er meer moeite mee als iemand in het dagelijks leven ook deze strategie toepast. De eigenaar nodigde bijvoorbeeld wel mij, maar niet mijn Keniaanse collega Mary, de winkelbeheerster, uit voor het openingsfeest. Daarentegen had hij wel alle andere blanke collega’s, die hij niet eens ooit ontmoet had, een uitnodiging gestuurd. De eigenaar denkt blijkbaar graag in twee hokjes: mensen die wel geld hebben en mensen die geen geld hebben.
Sinds het nieuwe jaar is het restaurant een aflopende zaak geweest. De eigenaar had vanaf het begin flink uitgepakt qua hoeveelheid personeel. Geen van allen heeft hij echter ooit salaris uitbetaald. Langzamerhand is iedereen dus vertrokken. Daarnaast heeft hij de rekeningen voor huur, elektriciteit en water de afgelopen maanden niet betaald. Dit alles heeft geleid tot een steeds slechtere naam en een vermindering van de klandizie. Van de eigenaar zelf heb ik sinds
het nieuwe jaar geen spoor gezien. St. Martin, die eigenaar is van het pand en deze ruimte verhuurt, stuurt hem dan ook binnenkort een uitzettingsbrief. Op dit moment wordt de tent officieus gerund door twee dames die geen vaste lasten betalen, maar van de schamele dagelijkse opbrengst zichzelf betalen en de meest noodzakelijke inkopen doen voor de volgende dag. Het is jammer hoe het gelopen is. Het idee was dat het restaurant onze winkel zou versterken. Het tegendeel is tot nu toe waar gebleken. Hopelijk komt er binnenkort nog een nieuwe serieuze partij langs die geïnteresseerd is in een overname van de zaak.
Hoewel de afgelopen maanden dus lastig zijn geweest vanwege het gebrek aan toeristen en het mismanagement bij het buurrestaurant, hebben we toch geen heel slechte zaken gedaan. Veel werknemers van St. Martin bleken geïnteresseerd in de nieuwe winkel, vooral omdat zij als personeel korting krijgen. Ook andere lokale Kenianen zijn geïnteresseerd; vooral de portefeuilles, riemen en tassen zijn in trek. Hiernaast is er vraag naar onze producten vanuit
Nairobi, waar veel expats wonen. De afgelopen maanden is de klantenkring flink uitgebreid. Er is één winkel, Undugu Society, die onze spullen verkoopt. Verder verkoopt onze partnerorganisatie in Italië nog steeds voor ons en zij doen elke paar maanden wel een grote bestelling. Onze strategie voor de komende tijd is om de samenwerking met winkels in andere steden, vooral Nairobi, uit te breiden. Ook export is interessant, maar duur en ingewikkeld. Het zou mooi zijn als een derde partij dat in de toekomst voor ons zou kunnen doen.
In de werkplaatsen ging het werk gewoon door. De productie is niet afgenomen en de werknemers hebben een redelijk constant salaris verdiend. In de afgelopen maanden heb ik wel ondervonden dat er veel uitdagingen kleven aan het samenwerken met lager opgeleide mensen die weinig blootgesteld zijn aan professionele werkomgevingen. Binnen de werkplaatsen vinden er vaak discussies plaats over de productie en de beloningen. Het is voor de werknemers niet altijd makkelijk te begrijpen dat de grootte van de productie afhankelijk is
van de vraag. Het nut van de concepten creativiteit en originaliteit is ook niet altijd duidelijk. Veel werknemers zouden het liefst altijd hetzelfde product maken, omdat dat nou eenmaal sneller gaat. Kwaliteit blijft ook een belangrijk punt. Een product dat snel in elkaar gezet is, levert op de korte termijn misschien meer op, maar klanten komen er niet voor terug. Verder heb ik ervaren hoe belangrijk het is om systemen en procedures binnen het project op orde te hebben. In de praktijk blijkt helaas dat er misbruik gemaakt kan worden van situaties waar
werknemers te veel verantwoordelijkheid krijgen. Al met al zijn deze ontwikkelingen niet altijd makkelijk, maar wel heel leerzaam voor mij geweest!
Zo schrijf ik in mijn vorige nieuwsbrief nog een positief stukje over de verschillende stammen die Kenia rijk is met hun verschillende tradities, zo staat het volgende moment heel Kenia op z’n kop! Niemand had kunnen voorspellen dat de verkiezingen zo uit de hand zouden lopen. Gelukkig kan ik nu schrijven dat het rustiger is geworden. Ik heb ook bewust tot dit moment gewacht met het schrijven en versturen van mijn vierde nieuwsbrief. Ik hoop in ieder geval van harte dat de situatie nu stabiel blijft, voor alle mensen hier en voor de toekomst van dit land!
Veel groeten uit Kenia,
Annelies van Velden
Crisis in Kenia
De afgelopen maanden zijn de boeken ingegaan als een historisch dieptepunt in de Keniaanse geschiedenis.
Maandenlang leefden de Kenianen toe naar de verkiezingen voor de president en het parlement. Enkele weken voordat het zover was, reed er elke dag wel een vrachtwagen volgeladen met mensen en met keiharde muziek door de straten van Nyahururu, gevolgd door een joelende menigte voetgangers en fietsers. Een voor mij verbazingwekkende ontdekking was dat het grootste deel van deze gedreven campagnevoerders betaald wordt door de persoon voor wie zij campagne voeren. Niets idealen, maar gewoon brood op de plank! De ene dag juichend door de straten voor politicus X, de volgende dag voor zijn tegenstander Y. Alleen de welgestelde mensen binnen dit land kunnen het zich dan ook veroorloven zich kandidaat te stellen als parlementslid. Gedurende deze campagneperiode was de stad ‘s avonds vaak erg druk en chaotisch. De jongeren drinken ‘s avonds het geld weer op dat zij overdag hebben
verdiend.
Op de bewuste verkiezingsdag wachtten de mensen geduldig in lange rijen om hun stem uit te brengen. Veel mensen moesten stad en land afreizen om het stemlokaal te bereiken waar zij ingeschreven stonden. Niemand hoefde die dag dan ook te werken. Het dagelijks leven lag compleet plat. De Kenianen waren er trots op om van hun stemrecht gebruik te maken.
Nadat de laatste stemmen zo rond de avondschemering waren uitgebracht, begon het afwachten. Stemlokaal na stemlokaal deelde voor televisie en radio hun getelde stemmen mee. Het was moeilijk de resultaten te peilen, omdat het aantal mensen per stemlokaal enorm uiteenloopt en er alleen absolute aantallen werden gecommuniceerd. Na enige tijd werd duidelijk dat ODM-patijleider Raila Odinga, uit het westen van Kenia, de leiding in de presidentsverkiezing ging nemen. Dit was in de voorafgaande maanden al in de peilingen voorspeld. Drie dagen na de verkiezingen, toen de tellingen nog steeds niet afgerond waren, kwam hier echter een plotselinge omslag in. De stemlokalen die als laatst hun stemmen hadden geteld, bleken opeens in het voordeel van de vorige president Mwai Kibaki, uit centraal Kenia, uit te slaan. Hoewel het nieuwe gekozen parlement voor het grootste deel uit leden van ODM bestond, bleek dat PNU-leider Kibaki de presidentsverkiezingen gewonnen had. Hoewel veel mensen hun twijfels hadden bij de tellingen, werd aan het eind van de dag niet Raila Odinga, maar wederom Mwai Kibaki als president ingezworen. Mensen in 2
Nyahururu, middenin het Kikuyu-gebied, vierden uitgelaten feest. Hun leider, Kibaki, had opnieuw gewonnen. De sfeer was vergelijkbaar met die in Nederland bij de winst van een WK!
De euforie was echter van korte duur. Al snel hoorden we verschrikkelijke geluiden van landgenoten die elkaar te lijf gingen op veel plekken in het land. De sfeer was de laatste dagen in sommige plaatsen al te snijden geweest tussen verschillende etnische groepen, maar nu barstte de bom. Deels waren het frustraties om de niet rechtmatige overwinning; deels leken het vantevoren geplande acties. Veel ODM-aanhangers stemden op het zogenaamde
controversiële “Majimbo” toen zij hun stem op ODM uitbrachten. Officieel betekent dit dat een land opgedeeld is in districten die elk hun eigen belasting ophalen en besteden. In de volksmond betekent dit echter: “Alle stammen moeten weer terug naar hun originele grondgebied”. Onder dit motto werden de Kikuyu’s dan ook massaal en op brute manier weggejaagd uit de gebieden waar zij niet oorspronkelijk vandaan kwamen. Hun huizen en bezittingen werden afgebrand door de rivaliserende stammen, de Kalenjins en Luo’s, die zij
jarenlang als goede buur hadden beschouwd.
Aangezien in Nyahururu voornamelijk mensen van de Kikuyu-stam wonen was er minder spanning dan in steden waar de bevolking veel gemengder is. Gelukkig bleef het geweld dan ook ver uit de buurt. Toch waren ook in Nyahururu de gevolgen van de crisis te merken. Collega’s waren bezorgd om familieleden die hun bezittingen hadden verloren, die hun toevlucht in een politiekamp hadden gezocht of die opgesloten zaten in huis vanwege de onveiligheid op straat. Steeds meer vluchtelingen kwamen deze kant op, omdat hier juist de wortels van veel Kikuyu’s liggen. Het was afwachten op wraakacties van de kant van de Kikuyu’s. De in Nyahururu wonende Luo’s en Kalenjins voelden zich steeds minder op hun gemak. Ook binnen St. Martin werken mensen van deze afkomst. Gelukkig werd in onze organisatie het belang van saamhorigheid sterk benadrukt. Hoewel enkele van mijn collega’s tijdelijk onderdak op het politiebureau hebben moeten zoeken, is geen van hen vertrokken uit Nyahururu. Helaas zijn er wel veel anderen die zich na geruchten en bedreigingen niet meer veilig voelden en besloten te vertrekken naar hun oorspronkelijk grondgebied.
Enkele weken na de verkiezingen, toen het juist rustiger leek te worden in het land, begonnen de Kikuyu’ met de gevreesde wraakacties. Het geweld barstte nu ook in enkele plaatsen in de omgeving van Nyahururu los. Het was schrikken om te merken hoe dichtbij het geweld opeens kwam. Ook in Nyahururu was er een escalatie, die gelukkig snel door de politie onderdrukt werd. De spanning bleef zeker een ruime week voelbaar. Mensen gingen ’s avonds niet meer over straat. Veel vrouwen droegen opeens geen broeken meer. Er bleken incidenten
geweest te zijn van vrouwen die op straat uitgekleed werden door de “Mungiki”. De Mungiki is een sekte die bestaat uit jonge Kikuyu’s met extreem conservatieve ideeën. Zij bleken achter een groot deel van het geweld te zitten en waren actief in veel steden. Deze groep wordt gevreesd door zowel niet-Kikuyu’s als Kikuyu’s. Het zijn juist deze extremisten die tijdens dit soort situaties hun voordeel doen. Zij nemen wraak op andere stammen en dwingen
stamgenoten mee te vechten. Onder andere stammen vind je soortgelijke sektes. Er gaan veel geruchten dat het juist de hoge politieke bazen zijn die deze extreme jongeren bewapenen en hen inzetten voor hun persoonlijk belang.
Naast de direct zichtbare gewelddadigheden, zoals brandstichtingen en plunderingen, zijn er ook andere minder zichtbare, maar ernstige gevolgen van de nationale crisis. De economie heeft een grote klap gekregen. In het begin was benzine schaars en reed het openbaar vervoer bijna niet. Er waren dagen dat er in heel het land geen beltegoed te krijgen was voor de prepaid telefoons waarmee iedereen hier belt. Kantoren en fabrieken zijn geplunderd. Een
ironisch voorbeeld is dat van een melkfabriek die in brand gestoken werd. De vandalen konden hierna hun melk nergens meer kwijt en lopen nu hun inkomsten mis. Helaas zijn ook toeristen massaal weggevlucht. Het is pas nu, meer dan twee maanden na dato, dat ik voor het eerst weer enkele toeristenbusjes voorbij zie rijden.
Een ander schrijnend gevolg is dat van vluchtelingen van verschillende afkomsten die zijn vertrokken naar veiligere gebieden. Nyahururu ligt langs een centrale weg. Het straatbeeld van een aantal weken geleden was dat van bussen en trucks vol met mensen en opgestapelde meubels die voorbij reden in allerlei richtingen. Veel gevluchte Kikuyu’s zijn inmiddels ondergebracht bij familie en hebben niet de geringste intentie binnenkort nog terug te gaan.
Talloze bedrijven, media en prominente personen hebben zich gelukkig uitgesproken tegen de politici en hebben de Keniaanse bevolking opgeroepen tot vrede. Verschillende media werden ingezet. Van televisie, tot krant tot sms-jes op mobiele telefoons. Het nieuws was hier in de eerste weken helaas niet live te volgen vanwege de ban van de regering op live-uitzendingen. Daarom leek het soms of mensen in Nederland beter op de hoogte waren van de laatste escalaties dan ikzelf. De hele wereld volgde op de voet wat er hier gebeurde. Ik heb meerdere malen het commentaar gehoord van Kenianen dat mensen in het buitenland alleen maar de allerergste beelden te zien krijgen en daarom niet goed kunnen relativeren dat niet het hele land een brandhaard is. De opstanden vinden plaats in bepaalde steden en dan vaak geconcentreerd in bepaalde wijken. Het zijn juist de allerarmsten die het eerst de straten op gaan. Ook veel criminelen doen in deze periodes hun voordeel.
Het grootste deel van de Kenianen wil doorgaan met hun normale leven en wil leven in een democratie. De Kenianen om mij heen zijn van nature positief ingesteld en hopen dat de rust snel weer terugkeert. Doordat zij een relatief hard leven gewend zijn, lijkt de situatie voor hen acceptabeler dan voor de rest van de wereld. Ik heb veel respect voor hoe veel mensen hier in het leven staan. Ik vind het verbazingwekkend hoe mensen hun verre familie die zij in geen jaren gezien hebben in huis halen. Ook heb ik mensen ontmoet die alles zijn kwijtgeraakt. Met
een glimlach op hun gezicht zijn zij op zoek naar een nieuw huis en nieuwe baan.
Na twee maanden zijn de leiders, onder leiding van Kofi Annan en onder grote druk van de internationale gemeenschap, eindelijk tot een akkoord gekomen. Nu is het aan het parlement om de beslissingen door te voeren. Het is afwachten hoe de nieuwe politieke constructie van President, Vice President en Prime Minister in de praktijk gaat uitpakken. De leiders zijn de afgelopen tijd heel ver van de gemiddelde Keniaan komen te staan. Veel Kenianen had het
niet eens zo veel uitgemaakt wie van de twee de verkiezingen had gewonnen. Maar beide leiders bleken alleen uit op persoonlijk belang en niet op dat van de bevolking. De politiek was en is op straat het gesprek van de dag. Nu kunnen we alleen maar hopen op een goede samenwerking binnen de regering tussen de verschillende kampen. Hopelijk wordt er ook een goede oplossing gevonden voor de vele vluchtelingen die nog steeds in kampen zitten.
Gelukkig gaat het leven hier weer door. En terwijl ik weet dat de verkiezingsstrijd zijn littekens achterlaat binnen de samenleving, als je door Kenia reist en door de straten wandelt merk je bijna geen verschil met hoe het eerst was.
Het werk
Mijn werk heeft ook direct te leiden onder de crisis van de afgelopen maanden. Onze doelgroep bestaat voornamelijk uit toeristen en bezoekers van St. Martin. Beide groepen blijven weg sinds de escalaties en als gevolg op de negatieve reisadviezen van de ambassades. Toch heeft het project zeker niet stil gestaan de afgelopen maanden.
In november 2007 heeft de winkel “Marleen Crafts” eindelijk officieel haar deuren geopend voor het publiek. De winkel ging goed van start. De eerste twee maanden hadden we de verkoop die we ons ten doel hadden gesteld behaald. Natuurlijk hadden we het voordeel dat december een maand is voor kerstinkopen. Onze klanten waren vooral bezoekers en bekenden
van St. Martin, maar ook mensen uit Nairobi die onze producten al kenden. Enkele toeristen wisten de weg naar de winkel ook te vinden, terwijl we nog geen grootschalige promotie onder toeroperators hadden gedaan. Tijdens de kerst sloten we twee weken onze deur, omdat heel St. Martin dan haar deuren sluit. Al met al waren we tevreden met de eerste resultaten.
In dezelfde maand had ook ons buurrestaurant “Nyahururu Steakhouse” een openingsfeest. De burgemeester en andere prominente mensen waren allemaal van de partij. Het was dan ook duidelijk welke weg de eigenaar wilde inslaan met deze nieuwe tent. Ik vind het prima als iemand zich als marketingstrategie op de hogere klasse richt, maar ik heb er meer moeite mee als iemand in het dagelijks leven ook deze strategie toepast. De eigenaar nodigde bijvoorbeeld wel mij, maar niet mijn Keniaanse collega Mary, de winkelbeheerster, uit voor het openingsfeest. Daarentegen had hij wel alle andere blanke collega’s, die hij niet eens ooit ontmoet had, een uitnodiging gestuurd. De eigenaar denkt blijkbaar graag in twee hokjes: mensen die wel geld hebben en mensen die geen geld hebben.
Sinds het nieuwe jaar is het restaurant een aflopende zaak geweest. De eigenaar had vanaf het begin flink uitgepakt qua hoeveelheid personeel. Geen van allen heeft hij echter ooit salaris uitbetaald. Langzamerhand is iedereen dus vertrokken. Daarnaast heeft hij de rekeningen voor huur, elektriciteit en water de afgelopen maanden niet betaald. Dit alles heeft geleid tot een steeds slechtere naam en een vermindering van de klandizie. Van de eigenaar zelf heb ik sinds
het nieuwe jaar geen spoor gezien. St. Martin, die eigenaar is van het pand en deze ruimte verhuurt, stuurt hem dan ook binnenkort een uitzettingsbrief. Op dit moment wordt de tent officieus gerund door twee dames die geen vaste lasten betalen, maar van de schamele dagelijkse opbrengst zichzelf betalen en de meest noodzakelijke inkopen doen voor de volgende dag. Het is jammer hoe het gelopen is. Het idee was dat het restaurant onze winkel zou versterken. Het tegendeel is tot nu toe waar gebleken. Hopelijk komt er binnenkort nog een nieuwe serieuze partij langs die geïnteresseerd is in een overname van de zaak.
Hoewel de afgelopen maanden dus lastig zijn geweest vanwege het gebrek aan toeristen en het mismanagement bij het buurrestaurant, hebben we toch geen heel slechte zaken gedaan. Veel werknemers van St. Martin bleken geïnteresseerd in de nieuwe winkel, vooral omdat zij als personeel korting krijgen. Ook andere lokale Kenianen zijn geïnteresseerd; vooral de portefeuilles, riemen en tassen zijn in trek. Hiernaast is er vraag naar onze producten vanuit
Nairobi, waar veel expats wonen. De afgelopen maanden is de klantenkring flink uitgebreid. Er is één winkel, Undugu Society, die onze spullen verkoopt. Verder verkoopt onze partnerorganisatie in Italië nog steeds voor ons en zij doen elke paar maanden wel een grote bestelling. Onze strategie voor de komende tijd is om de samenwerking met winkels in andere steden, vooral Nairobi, uit te breiden. Ook export is interessant, maar duur en ingewikkeld. Het zou mooi zijn als een derde partij dat in de toekomst voor ons zou kunnen doen.
In de werkplaatsen ging het werk gewoon door. De productie is niet afgenomen en de werknemers hebben een redelijk constant salaris verdiend. In de afgelopen maanden heb ik wel ondervonden dat er veel uitdagingen kleven aan het samenwerken met lager opgeleide mensen die weinig blootgesteld zijn aan professionele werkomgevingen. Binnen de werkplaatsen vinden er vaak discussies plaats over de productie en de beloningen. Het is voor de werknemers niet altijd makkelijk te begrijpen dat de grootte van de productie afhankelijk is
van de vraag. Het nut van de concepten creativiteit en originaliteit is ook niet altijd duidelijk. Veel werknemers zouden het liefst altijd hetzelfde product maken, omdat dat nou eenmaal sneller gaat. Kwaliteit blijft ook een belangrijk punt. Een product dat snel in elkaar gezet is, levert op de korte termijn misschien meer op, maar klanten komen er niet voor terug. Verder heb ik ervaren hoe belangrijk het is om systemen en procedures binnen het project op orde te hebben. In de praktijk blijkt helaas dat er misbruik gemaakt kan worden van situaties waar
werknemers te veel verantwoordelijkheid krijgen. Al met al zijn deze ontwikkelingen niet altijd makkelijk, maar wel heel leerzaam voor mij geweest!
28 mei 2008
Terug in Kenya
Alweer een maand terug in Kenya, na drie mooie paasweken in Nederland te hebben doorgebracht. Het was heerlijk weer even in Nederland te zijn en iedereen weer te zien. Wat het extra speciaal maakte, was natuurlijk dat Mbatia er dit keer bij was. Zijn eerste keer weg van Afrika, zijn eerste bezoek aan Nederland!
Het was leuk en lekker om bij veel mensen te eten. Het was gezellig om ouderwets het nachtleven onveilig te maken. En het was super meer Nederlandse toeristische attracties in drie weken mee te maken dan ik in de afgelopen 27 jaar heb gezien. Van de Biesbosch tot het binnenhof en van de Amsterdamse grachten tot de Zeelandse waterwerken. Wat is Nederland leuk als je er lang niet geweest bent en vooral als je met iemand bent die er nooit eerder is geweest!
In Kenya gaat het leven weer z’n gangetje. De rust lijkt te zijn teruggekeerd. Helaas geldt dat zeker nog niet voor de toeristenstroom. Daar heeft de toerisme-sector veel onder te lijden. Sinds 1 januari heb ik geen grote groepen in Nyahururu meer gezien, terwijl er daarvoor minimaal elke week een groep bij het hotel vlakbij mijn huis, de Thomson Falls Lodge, logeerde.
Mijn werkzaamheden hebben hier ook onder te lijden. Het idee was juist dat onze winkel "Marleen Crafts" toeristen zou ontvangen. Wellicht dat het aantal bezoekers in de zomermaanden al deels en in december helemaal weer toeneemt. Maar natuurlijk weet ik ook dat zo'n crisis grote gevolgen heeft op de lange termijn. In ieder geval heeft ons project niet veel te klagen. Voor het eerst hebben we een officieel financieel verslag gemaakt en onze winkel heeft een goede winst gemaakt in de afgelopen 12 maanden. Zeker gezien het feit dat de winkel slechts 5 maanden voor het algemene publiek open was en gezien de verkiezingscrisis, is dat helemaal boven onze verwachtingen!
Raar is dat mijn contractperiode nu bijna aan het aflopen is. Officieel loopt mijn contract eind oktober dit jaar af, dus dat betekent dat ik nog 5 maanden te gaan heb. We proberen nu de opvolging zo goed mogelijk te regelen. In de laatste twee jaar hebben er heel wat veranderingen plaatsgevonden en het zou mooi zijn als het project zo goed mogelijk voort blijft bestaan. Misschien kan mijn contract ook nog wel enkele maanden verlengd worden. De tijd zal het leren!
Veel groetjes, Annelies
Het was leuk en lekker om bij veel mensen te eten. Het was gezellig om ouderwets het nachtleven onveilig te maken. En het was super meer Nederlandse toeristische attracties in drie weken mee te maken dan ik in de afgelopen 27 jaar heb gezien. Van de Biesbosch tot het binnenhof en van de Amsterdamse grachten tot de Zeelandse waterwerken. Wat is Nederland leuk als je er lang niet geweest bent en vooral als je met iemand bent die er nooit eerder is geweest!
In Kenya gaat het leven weer z’n gangetje. De rust lijkt te zijn teruggekeerd. Helaas geldt dat zeker nog niet voor de toeristenstroom. Daar heeft de toerisme-sector veel onder te lijden. Sinds 1 januari heb ik geen grote groepen in Nyahururu meer gezien, terwijl er daarvoor minimaal elke week een groep bij het hotel vlakbij mijn huis, de Thomson Falls Lodge, logeerde.
Mijn werkzaamheden hebben hier ook onder te lijden. Het idee was juist dat onze winkel "Marleen Crafts" toeristen zou ontvangen. Wellicht dat het aantal bezoekers in de zomermaanden al deels en in december helemaal weer toeneemt. Maar natuurlijk weet ik ook dat zo'n crisis grote gevolgen heeft op de lange termijn. In ieder geval heeft ons project niet veel te klagen. Voor het eerst hebben we een officieel financieel verslag gemaakt en onze winkel heeft een goede winst gemaakt in de afgelopen 12 maanden. Zeker gezien het feit dat de winkel slechts 5 maanden voor het algemene publiek open was en gezien de verkiezingscrisis, is dat helemaal boven onze verwachtingen!
Raar is dat mijn contractperiode nu bijna aan het aflopen is. Officieel loopt mijn contract eind oktober dit jaar af, dus dat betekent dat ik nog 5 maanden te gaan heb. We proberen nu de opvolging zo goed mogelijk te regelen. In de laatste twee jaar hebben er heel wat veranderingen plaatsgevonden en het zou mooi zijn als het project zo goed mogelijk voort blijft bestaan. Misschien kan mijn contract ook nog wel enkele maanden verlengd worden. De tijd zal het leren!
Veel groetjes, Annelies
Abonneren op:
Posts (Atom)
